A Tigre Article
Min seb hijk eit r’es boon
Date: 08/ 05/ 2015
ምን፣ ሰብ፣ ህጅክ፣ እት፣ ረአስ፣ ቡን።
ገረዝግሄር፣ በኪት፣ ወሙሴ፣ በኪት። 8/ 5/2015
ለ፣ 4፣ አውቃት፣ ከፈፍል፤ ኣስማይ፣ አወርሕት፤ አስማይ፣ ከዋክብ፤ ወአስማይ፤ ፍጉር።
አዪ፣ ገቢል፣ ናይ፣ ኖሱ፣ አስማይ፣ አዋርሕ፤ አስማይ፣ ከዋክብ፤ አስማይ፤ አውቃት፣ ምስል፣ ፋረጎቱ፣ ሀላ፣ እሉ። ከዮም፣ እደ፣ እት፣ ክልኤ፣ መንሳዕ፣ አስማይ፣ አዋርሕ፤ ከዋክብ፣ ወላ፣ አርባዕ፣ አውቃት፤ ዲብ፣ ሰነት፤ ወፍጉረን፤ እግል፣ ውላድ፣ ሀይገት፣ እንጣብዖ። ሰልፍ፣ እብ፣ ስም፣ አዋርሕት፣ ነነብት።
- የሐንስ፣ (September)
- መስቀል ፤ (October)
- ምከኤል፣ ቀይም (November)
- ገብረኤል፤ (December)
- አስተርእዮ፤ (January)
- ጾም፤ (February)
- ክፍላ፤ (March) Mid-year.
- ፋዛጋ፤ (April)
- ግምቦት (May)
- ምክኤል፣ ሐጋይ ፤ (ሰባር ፣ መረዊ)፤ (June)
- ሐምሌ ፤ (July)
- ማርያም (August)
እሊ፤ ለእሉ፣ ሸርሐና፣ እብ፣ ዐመት፣ (In general) እስለማዩ፣ ም፣ ገብእ፣ ዎ፣ ክስተናዩ፣ ልትናፋዕ፣ እቡ፣ ለዐላ፣ አስማይ፣ አዋርሕት፣ ቱ።
ስም፣ አዋርሕት፣ ሰብ፣ ምድር፣ ትግረ፣ ድያነት፣ እስላም፣ ለተቡዕ፣ ሌጣ፣ ልትናፍዑ፣ እቡ፣ ለዐለው፣ ኣስ ማይ፣ አዋርሕ፣ እሊ፣ ለተሌ፣ ቱ።
- ሕግ (ሕጅ ) ቀዳም ።
- ሕግ (ሕጅ) ሓር ።
- ሰፈር (ሸፈር) ።
- ረብዕ፣ ቀዳም ።
- ረብዕ ሐር ።
- ረጀብ ።
- ጅማድ፣ ቀዳም።
- ጅማድ፣ ሓር።
- መዳግን ።
- ረመዳን ።
- ፈጥር ቀዳም ።
- ፈጥር ሓር። ቱ።
ፋረጎት፣ ስርዕ፣ ወዐዋዲ፣ አዋርሕት፣ ሰብ፣ ምድር፣ ትግረ፣ ድያነት፣ እስላም፣ ተቡዕ፣ ለዐለው። እት፣ ወርሕ፣ ረጀብ፤ መዳግን፤ ወሸፈር፤ ኢሀዱ፣ ወኢለትሀዱ እቶም። ደአም፣ እግላ፣ ሻፍግ፣ ወአዳም፣ ለኢአለቡ፣ ዎክ፣ ሐዉ፣ ለአለቡ፣ ዎክ፣ ሐው፣ ለኢአለባ፣ ልትሀደው፣ እቶም። እሊ፣ ልግባእ፣ ድኢኮን፣ እብ፣ ክልኦት፣ አፈ ጥር፤ወክልኦት፤አርበዐት፣ ወክልኦት፤ ጅምደት፤ ሀዱ፣ ወለትሀዱ፣ እቶም። ወክእና፤ ሰምዎም፣ ለሰብ፣ ትግረ፣ እብ፣ ቢደቱ፣ ወስርቃቱ፣ እግል፣ ለወርሕ፣ ዐልቦ። ወዕስራ፣ ወስዕ፣ እንዶ፣ ወዳ፣ ምን፣ በደ፣ ቴስዓ፣ ልቡሎ። ለወርሕ፣ ክል፣ ዶል፤ሰላሳ፣ ምዕል፣ ቱ፣ እምበል፣ ዶል፣ መቴስዑ።
አስማይ፣ ለአርባዕ፣ አውቃት፣ እት፣ ሰነት።
- ከረም፤ (rainy season) ምን፤ ሰር፣ ወርሕ፣ ምከኤል፣ ሐጋይ፣ በሀለት፣ ምን፣ ወርሕ፣ ሰነ፣ 15 (June 15) አስክ፣ የሐንስ፣ (September) 15፣ ሱ፣ ለሀላ፣ ወክድ፣ ቱ።
- ቀይም ፣ ምን፣ የሐንስ፣ (September) 16፣ አስክ፣ ገብረኤል፣ (ተሐሳስ) (December) 15፣ ለሀላ፣ ቱ።
- አውል፤ ምን፣ ገብረኤል፤ተሐሳስ፣ (December) 16፣ አስክ፣ ወርሕ፣ ጾም፣ (February) 15፣ ለሀላ፣ ቱ።
- ሐጋይ፣ ምን፣ ወርሕ፣ ጾም፣ (February) 16፣ ኣስክ፣ ምከኤል፣ ሐጋይ፣ (June) 14 ፣ ለሀላ፣ ቱ። ወአውል፣ ፋቲ፣ ለሀበና፣ ለልብል፣ መድሐር፤ ዐላ። (Lucky Spring time) በሀለት ፣ ቱ። ዲብ፣ እሊ፣ ወርሕ፣ እሊ፣ ዐምበርስ፣ ማ፣ ዕብነ፣ ወመአወለብ፣ (light showers) ማ፣ ዔደር፣ ወደ። እትላ፣ ክምሰልሁ፣ ወርሕ፣ ክፍላ፣ (March) ዎ፣ ወርሕ ፣ ፋዛጋ፣ (April) ልሔታ፣ ልትበሀል። ወዲብላ፣ ወክድ፣ ለሄይ፣ ለትዘልም፣ ዝላም፣ “ዝላም፣ ፋዛጋታት” ትትበሀል። ዎክ፣ ዝላም፣ ለሔታ፣ ትትበሀል።
አስማይ፣ ወልወል፣ ዐድና።
- አውላይ፤ (Land breeze)(Off shore breeze) ምን፣ አብሑር፣ ለኢቃንጽ፣ ወልወል፣ በሀለት፣ ቱ።
- በሐራይ፤ (Onshore Breeze or Sea Breeze) እሊ፣ ዝላም፣ ለለማጽእ፣ ወልወል፣ ምን፣ አብሑር፣ ዎ፣ እማቱ፣ ለቃንጽ፣ ዎ፣ እግል፣ ቀላቅል፣ ዝላም፣ ሀይብ።
- በርካይ፤ እግል፣ አውለት፣ ዝላም፣ እንደ፣ ረፍዐ፣ ለመጽእ፣ ወልወል፣ ቱ። አውለት፣ ሐረስቶት፣ ምን፣ ቀላ ቅል፣ ለሳግሞ፣ እቱ፣ መንዘል፣ ቱ። ወአውልማ፣ ቀለቅል፣ ቱ።
አንበቶት፣ ወከሪ፣ እርባና።
እርባና፣ ዲብ፣ ወርሕ፣ መከለሲ፣ ምከኤል፣ ሐጋይ፣ (June) ሐርስ፤ለልትአንበት፣ እታ፣ ሳምንታ።ወላሳምን፣ ለሀ፣ ሐረስቶት፣ እርባና፣ ለአንብቶ። ወሐቆ፣ ክልኤ፣ ሳምን፣ እርባና፣ ከሩ።
አስማይ፣ ከዋክብ፣ ዐስተር።
ምንላ፣ ከዋክብ፣ ዐባዪ፣ ለገአው፣ ወእት፣ ምድር፣ ትግረ፣ ለእሙራም፣ ወእቦም፣ ለአውካድ፣ ለለትዳውሮ፤ ወገለሆም፣ ሀዬ፣ ድግም፣ ለቦም፣ እሎም፣ ቶም።
- ወርሕ።
- ኮከብ፤ዐቢ፣ ማ፣ ልብ፣ ወሮ፣ ቱ።
- ግረጥ፤ኣግዋር፣ ዎክ፣ ስምጥ፣ ዐቢ፣ ኮከብ፣ ሀለው፣ ብዝሓም፣ ቶም።
- ዐርቀብ፣ ብዝሐም፣ ቶም።
- ዐርገብ ፣ ዐቢ።ኦሮ፣ ቱ።
- ዐርገብ፤ንኡሽ። ኦሮ፣ ቱ።
- ሻውላታት፤ብዝሓም፣ ቶም፣ ስምጥ፣ ሕድ፣ ሀለው።
- ሰዐድ፣ ኣልመስዑድ፤ ክልኦት፣ ቶም።
- ሰዐድ፣ አልክብራ፤ ክልኦት፣ ቶም።
- ሰዐድ፣ አልዓይም፤ክልኦት፣ ቶም።
- ስልማን፣ ክልኦት፣ ቶም።
- ሰማዕ፤ስልማን፤ ኦሮ፣ ቱ።
- ኬማ፤ሐድ፣ ሰቡዕ፣ ሌጣ፣ ልትፋጠን፣ ምና።
- ወድ፣ ኬማ፤ስሙ፤ዐሊ፣ ማ፣ እድሪስ።ኦሮ፣ ቱ።
- ዐጣል፣ ኬማ፣ ወወልዳ፤ከዋክብ፣ ብዝሓም፣ ቶም።
- ጽሩይ፤ማ፤ጠራቅ፤ማ፣ ባዱሽ።ኦሮ፣ ቱ።
- ጀሀረት።
- አጽላም፣ ከዋክብ፣ ብዝሐም፣ ቶም፣ ወምስሊ፣ እናስ፣ መስሎ።
- ወድ፣ አጽላም፤ ስሙ፣ ምርዝም፣ ታ። ኦሮ፣ ቱ።
- ሰብዐት፣ ኣማን፤ ሰቡዕ፣ ቶም
- ሰብዐት፣ ፍናን፣ ሰቡዕ፣ ቶም።
- ጃህ፤ ኦሮ፣ ቱ።
- ቅረን፤ ክልኦት፣ ቶም።
- ልሔ፣ ዕኩክ፤ ኦሮ፣ ቱ።
- ልሔ፣ ቀጢን፤ ኦሮ፣ ቱ።
- ገርዋ፤ ኦሮ፤ቱ።
- ስሄል፤ ኦሮ፣ ቱ።
- እምሖልዕ፤ ከዋክብ፣ ብዙሕ፣ ቱ። ምን፣ ቅብለት፣ አስክ፣ ግብለት፣ ለሐብብ። ወሀዬ፣ ምን፣ ምፍጋር፣ ጸሓይ፣ አስክ፣ ምውዳቅ፣ ጸሐይ፣ ለሐብብ። ወእብ፣ ብዕድማ፣ እንክር።
ፋረጎት፣ ፍጉር።
ቀዳሚት፣ ምክያድ፣ ናይ፣ ዐለቦት፣ ፍጉር።
ከከብ፣ ዐቢ፣ እብ፣ እንክር፣ ምፍጋር፣ ጸሐይ፣ ፈግር፣ ወእት፣ ለአካኑ፣ ለእባ፣ ፈግራ፣ በሐር፣ እት፣ ልቴለ፣ ምን፣ በጥር፣ ለዶል፣ ፍጉር፣ ናይር፣ ቱ። ደአም፣ ኮከብ፣ ዐቢ፣ ክም፣ ፈግራ፤አስክ፣ እንክር፣ ምውዳቅ፣ ጸሐይ፣ ምን፣ ደውር፣ ላታ፣ ለዶል፣ ፍጉር፣ በደ።ፍጉር፣ አለቡ፣ ልብሎ። ወእሊ፣ እብ፣ ለፍግረቱ፣ ለቀሙቶ።
ካልእ፣ ምክያድ፣ ናይ፣ ዐለቦት፣ ፍጉር።
ለወርሕ፣ እብ፣ ሸነክ፣ ምውዳቅ፣ ጸሐይ፣ ፌግር፣ ከእት፣ ኬማ፣ ወወልዳ፣ ዐሊ፣ መጽእ፣ ወእለእዋን፣ ፍጉር፣ ገብእ። ለወርሕ፣ አስክ፣ ኬማ፣ ወወልዳ፣ ሐልፍ።ወሰለስ፣ ምዕል፣ ከልእ። ወለሰለስ፣ ምዕል፣ ፍጉር፣ ተን። ወፍጉር፣ ተንበያ፣ ልትበሀል።
ሳልስ፣ ምክያድ፣ ዐለቦት፣ ፍጉር።
እብላ፣ ገበይ፣ እላ፣ ሀዬ፣ ክእና፣ ዐልቦ።ወርሕ፣ ምን፣ ኬማ፤ ወወልዳ፣ ክም፣ ሐልፋ፣ እት፣ አጽላም፣ ወወልዱ፣ መጽእ። ወአስክ፣ እሎም፣ ሐልፍ፣ አርባዕ፣ ምዕል፣ ደንግር።ወእለን፣ አርቢዒተን፣ ዐረግብ፣ ውዑል፣ ተን።ደአም፣ እለን፣ አምዔላት፣ ክም፣ ሐልፋያ፣ ለወርሕ፣ ምን፣ አጽላም፣ ወወልዱ፣ ሐልፍ። ወለውቃት፣ ፍጉር፣ ገብእ፣ አስክ፣ ሰቡዕ፣ ዮም። ወእሊ፣ ፍጉር፣ ሰቡዕ፣ ሐጪር፣ ቱ። ለኣምዕሎታቱ፣ ሐጫይር፣ ተን፣ ወሐቆሀን፣ ለወርሕ፣ ሐልፍ።
ራብዕ፣ ምክያድ፣ ናይ፣ ዐለቦት፣ ፍጉር።
ወርሕ፣ እት፣ ልደውር፣ እት፣ ልሔ፣ ቀጢን፣ መጽእ፣ ወምኑ፣ እት፣ ኮከብ፣ ዐቢ፣ ሐልፍ፣ ወእግሉማ፣ ሐልፎ። ደአም፣ ወርሕ፣ አስክ፣ ልሔ፣ ቀጢን፣ ወኮከብ፣ ዐቢ፤ሐልፍ፣ አርባዕ፣ ምዕል፣ ደንግር፣ ወእለ፣ ውዑል፣ ዐረግብ፣ ተን፣ አስክ፣ ሐረምዝማ፣ ኢልግዕዘን። ወእሎም፣ ክም፣ ሐልፋ፣ ወርሕ፣ እብ፣ እንክር፣ ምፍጋር፣ ጸሐይ፣ ተሌ፣ ወኮከብ፣ ዐቢ፣ ምውዳቅ፣ ጸሐይ፣ ተሌ። ወለወክድ፣ ፍጉር፤ናይር፣ ቱ፣ አስክ፣ ሰቡዕ፣ ምዕል። ወሰቡዕ፣ ርሒብ፣ ቱ፣ ለአምዕሎታቱ፣ ረራይም፣ ተን፣ ወፍጉር፣ ሰቡዕ፤ ዐቢ፣ ልትበሀል።
ሓምስ፣ ምክያድ፣ ናይ፣ ዐለቦት፣ ፍጉር።
ለወርሕ፣ ሀዬ፣ እት፣ ልግዕዝ፣ እት፣ ገርዋ፣ ማጽእ፣ ወእሉ፣ እንደይ፣ ሐልፍ፣ ሰለስ፣ ምዕል፣ ከልእ። ወእለን፣ አብያት፣ ጸዓዲ፣ ልትበሀላ፣ ክለን፣ ፍጉር፣ ተን።
እግል፣ ዮም፣ እትሊ፣ ነባጥር።
አስክ፣ ምን፣ እሊ፣ ታርፍ፣ ለሀላ፣ ነተላሌ፣ እልኩም፤ደሐን፣ አስምኖ።
ህጅክና፣ ለአረሽድና፣ እቡ፣ እግል፣ መፍቃዲ፣ ነፋዕ፣ ወድ፣ ዕትማን፣ ምንላ፣ ትከታባ፣ ክታብ፣ ለረከብንሁ፣ ወምን፣ አበችና፣ ወኖስና፣ ቀደም፣ እላ፣ ነአምሮ፣ ለዐልና፣ ክምቱ፣ እት፣ ነትአምር፣ ወክድ፣ ወፈያገት፣ ቅርኣት፣ ንተምነ፣ እልኩም።