ኮሮና–ቫይረሦ (ኮቪድ-19)።

(Coronavirus:Covid-19)

By Aziza Awate

3/17/2020

*አግል  ሙሉእ  ኢድንያ  ናይላ ኢተአማማ ፈርሃት  ዎ  ዓርዓዳይ  ካሪ  ላሃላ  ሕማም  መሰመም  ሳናቡእ (coronavirus (Covid-19) ኮሮና-ቫይረሦ (ኮቪድ-19)። ኣስክ ላ ድቁብ  ዊሒዝ  ሓልፍ  ክልና እብ  ሕበር  ላላትሓዘ   ዎላ   ልትቃደር     እግል   ማድሐኖ   ነፍስና   ዎዕያልና  ለገብእ ኣግቡይ እግል  ንሕዜ  ዎ  ናኣምር  እትዓልጣጥ።

*እሊ  ጅንስ   ሕማም   ላጻብጣዩ   አዳም   አሻይር   ናይላ   ሕማም   ፍንጌ   ክልኤ – ዎ  ዓስር ዎ  ዓርባዕ  ምዕል (2-14) እት  ዓፍዬት  ጎሮብ\ነፍስ ተቃይር  አግል  ለርኤ  ለአምብት።  እብ   ዓንጻሩ   ሀዬ   ሐተ   ሐብረ   ሕማም   እንደ   ኢለርኤ   እት   ብዝሐም  እግል  ልሕለፍ   ቀድር   በሃለት።

*እሊ  ሕማም  ቫይረስ  ላበዝሕ  ዶል  እግላ  እብ  ዕምር  ላጣወለው  በሀለት  ዕምሮም  ምን  ለዓል  ስሳ (60) ዎለዓል  ላገብአው ዎ  ምስሉማ  ሕማም  ሰናቡእ፣ ከላዊ ፣ሽኮር፣ ካንሰር፣ ዎእብ ብዙሕ ብዕድ ሕማም ሒለቶም ዎ ዓፍዬቶም ላትለላለሐው ሕሙማም (Immunocompromised) አጊድ እት ዓፍዬቶም  ሻፍግ ታቃይር እግል ለርኤ ቀድር።

*እሊ ላመስል  ሕማም  ሰናብእ  እግል  አትፋራሮሆት  እንደይ  ገብእ ኣንበል  ፊና   ላቃትል  ድቁብ  ምን  ዎሮ  እት  ዎሮ  ሰበት  እብ  ቃሊሉ  ዎ   እብ  ሓጪር  ኣውካድ  ሰበት  ልትሐላላፍ/ለዐደ  እግል  ኢንትሀመል  ኣትፋዛዝዕ። ካ ኣስክ  እሊ ሞጅ  ሐልፋና  እብ  ሐድ  ቅድረትና  እግል  ኒደዮም  ላእንቃድር  ጋራት፥

*ሐጺብ  እደይና  ምስል  ብርክ  እደና  እብ  ማይ  ሞቃ  ዎ  ሳቡን  ሕጽበት።  እደይና  ላሐዬና  ዎላመይታና  ሰበቡ ሀዬ ፣ እብ  ኢጻሮት  እደይ  ላመጽዕ  ዕድር  ማትሻፋፉ ዎ አብደዮቱ  ቀሊል  ኢኮን።

* ላእታ  ሀለና  ምን  ነሃሌ  ክልዶል  እግል  እሊ  ሕማም እሊ  እግል  ልክሎቆ (create)  ላቃድሮ  ታብፅን (germs) ላላትሓምቆ  መሐጸቢ  እደይ (Hand Sanitizers)  እግል  ንጽበጥ  ናይ  ቀስብ ቱ።

*ኣስክ  እሊ  ሕፉን  ሞጅ  ሐልፋና  ኢትቃሰብና  ምን  ኢገብእ  ኖስና  ምን  ገብእ  ዎ  ዕያልና  ምን  በት  ኢፍግረት።

*ምን  ልትቀደር  ምን  እኩብ  ብዝሔ  ገቢል  ነፍስና  አውዓሎት/ሐረዞት።

*ኣዪ ሓብሬ  ናይ  እሊ  ሕማም  እት  ነፍስና  ረኤና  ምን  ገብእ   በሀለት   ክም   ሐፋነት   ጎሮብ  ናይ 103.0F፣ ናይ ሐጣሾት አብዞት፣  አተንፈሶት-ስእነት፣ ጣርሽ፣ ሕማም ኣስጡር፣ ክቡድ ማጻት፣ ኩቡድ/ብዙሕ እምብዕ ዕንታት ዎ አንፍ፣  ዎ   ምን ከርስ  ናሐር  ላትባጋሳ  አብ  ነድር ኡሑዕ  ብህለት።

*እሊ  ዲብ  ለዓል  ጥቁስ  ላሃላ  ሓብሬ  ናይ  እሊ  ሕማም   ምስል  ብዕድ   ሐብረ  ሕማም  እግል  ለትገጌ  ሰበት  ቃድር  ላሕሙም  ላሃላ  አዳም  እት  እዋን  አቲ  ዎ  ፈጊር  እት  ሽቁል  ምን   ገብእ  ማእት  በት  ምህሮ  ዎእሉ  ላመስል  አካናት  ምኑ  እግል  ልትባያእ/ ልትለከም  ሰበት  ቀድር  እሊ  ክልዶል  እት  ሕሳብ  እግል  ለሀለ  ቃስብ  ቱ።

*ገለ  ሓብረታት  እሊ ሕማም  እት  ነፍስና  ረኤና   ምን  ገብእ  ክልዶል  ናይላ  ሐንተሁ  ላንትረኤ   ዎ  ንትሳረ  ዳክቶርና  ተለፎን  ጽብጣት  ዎመትሳአል  እግል  ሰበብ  ሐብረ  ዎ አምር  መክሰብ  እግል  ኩሉ  ቱ።  በሀለት  እሊ  ኩሉ   ምን   ለኮሞት  አድሕድ  ላነግፋና  ዎላ  ሕሙም  ላሀላ  አዳምና  አንበል  አብደዮት  አውካድ  ላላትሓዝዮ  ሰዳይት  ሐኪም  ዎ  ስራይ  እብ  እዋኑ  ረክብ  በሀለቱ።

*ገለ  ዓባዪ  ዎ  ላበዝሕ   እግል  አደልደሎት  ዎ  ማናፍዕት  ዓፍዬትና  ላከድሙና  ጋራት:  ከምሠል  ዑፉይ  ሙነት  ነብራ  ማትማዋን፣ አርወዮት  ገሮብ ነፍስ   እብ   ሰቲ  ብዝሔ  ማይ  ብሩድ   ልግባእ  ዎክ  ሀየ  ሕፉን  ምን  ሰማን  ኩባየት  ላኢልውሕድ  እት  ናይ  ሐተ  ምዕል  ሶዖታት፣  ዎ  ላለአክል  ዕረፍ  ግሮብ – ሰማን  ሰዓት  ዎ  ዝያዳሁ  ምን  ልትቃደር  እግል  ጎሮብና  ምን  ገብእ  ዎ  እግል  ሕልናና  ብዙሕ  ናይ  ዓፍዬት  መክሠብ  ልትረከብ  ምኑ።

*እት መከለሲ እግል ኢበሎ ላሓዘ። ኢንትሀመል፦ አመት ነፍስና፦ ውላድና፦ መለሃይና ፦ዎ ውላድ መሐበርና ኒደ።  ዎ ገለ  ሐዲስ  ዎ  ዑፉይ  መምሪሒ  መሓበርና   ላከስብ  ዎላልትመሀር   ምኑ   ምን   ለሀለ   ምን   መትካፋሉ   ሐር   ዎግራ   ኢኒበል።

*እት ዶንጎባ ዎ እግል አታላላይ ላ ሔሰት ገበይ ክምሰላ  አበችና  ለሞሱሎ  “ላትዋቃለት  ውልዋል  ዎላ  ትደሃረት  ውሒዝ  ልንሰኣ”።  ማትከዋል  ዎ  መሸናክ  ምንና  ላገለ  ዎ  ላኢተሐሰባ  ድቁብ  ሞጅ  ዎ ሓጽፍ- ሕማም ኮሮና-ቫይረሦ (ኮቪድ-19)  ማራ  ላላትሐዘ  ቱ።  ዎደሐንኩም።