ዕጨይ ከደን ወፍሬ ከደን።

እብ ኑርያ ዐውቴ።

03/06/2021

እት ዐድና ኤርትራ ዝያዳ ለእታ ወለድኮ ወዓበኮ ሃይገት ጸዐዳ ወኣዋልዳ ገለብ ወምሕላብ ወድዋራቱ ፍሬ ከደን ምን ገብእ ወሓመሊት ከደን ረቢ ሞላይ እግል ሙነት ውላድ ሚናኣድም ለሀበዩ ዎ ክምሰልሁማ ብዙሕ ኣቃጥፍ እግል ስራይ ለናፍዕ ሀላ። ከሓድ ኮድዬ (ዐቅምዬ) ምን እሊ እንደ አንበትኮ እከርዮ። ምን ጅንስ ፍሬ ከደን (1) በለስ።

በለስ እት ሰልፍ ኩሉ ዲብ ሰነት 1838-1839 እብ ዎሮ መኣምራይ ወድ ፈረንሳ እት ገለብ ለአወል መረት ተክለዩ። ወሓር ዲብ ከበሳ ክም ፋግራ ዲብ ሰገነይቲ ተክለዩ። በለስ እት ኤርትራ እንደይ ልትአመር ቃደመሁ ድብ ዐድ ሜክሲኮ ቱ እሙር ለዐላ። ወሐቆ ገለብ ወሰገነይቲ ዲብ ሓማሰን “ሰይድሺ’” ዓርብረቡዕ ወድርፎ ፋዕ ቤላ። በለስ እባሁ ልትባላዕ ወክም ማርማላታ እንዴ ገኣ ልትሻቀ። ወ ላገለፉ ጽብሕ ገብእ። ኣቡዬ ክብረኣብ ብርሃነ እት ሰነት 1975-1980 ወቃደመሁ መራምሮ ዐላ።(2) ሻግላ።

ሻግላ ክም ባሽላ ልትባላዕ ። ወዕጨዩ ራያይም ወብዙሕ ስኒኒን ዓደድ 300 ሰነት ወምኑ ወላዐል ገብእ ለዕምሩ።(3) ዳዓሮ ።ክምሰልሁ ዕጨዩ ረዪም ወብዙሕ ሰኖታት ጻንሕ።(4)ሻሞት።ሻሞት ጥራይ እት ሃላ ሰዓርሰዐሮ ቱ ።(Green)ወክም ባሽላ ጻሊም መስል።ወላዶል እንደ ሽምጥጥ አበልካ ታሐሼ ወትቅሕም።(5) ጉም። ለፍሬሁ ክም ባሽላ ክምሆላይ ቱ። (ቡናዊ)ትኩም ወጥዑም ቱ።(6) አልገን። ዕጫዩ ረዪም ሰዐርሰዓሮ ወክም ባሽላ ጨብላይ(Gray)መስል።(7) ምልሕጣ። ዕጨዩ ምግባይ ብጥረት ለቡ እንደይ በሽል ማጺጽ ወሐር ክም ባሽላ ለሕብሩ ሸግራይ ወጥዑም ወማይ-ማዮ ቱ።(8)ዓጋም። ምግባይት ብጥረት ለቡ ጥራይ እት ሀላ ምጽጽ ልብል ወክም ባሽላ ላቱ ጥዑም ወትኩምቱ።(9)ሐሖት። ምግባይት ብጥረት ለቡ ጥራይ እት እንቱ ሑድ ምጽጽ ልብል ወልምሉምቱ።(10)ድለብ። ዕጨዩ ማራ ረዪም ቱ ። ወላፍሬሁ ጸዓዳቱ ወትማጽጾ ወክም ማጻጽክሁ ለፍረተቱ ጸላም ፡ታ።(11) ሸሓጥ። ጅንስ ዕጨይቱ ወፍረሁ ልትባላዕ።(12) ክርታዕ። (13) ክዕን። እሊ ሓንቴ ኣርድ ልትረከብ ወልትባላዕ።(14) ሕምጢጥ። ጅንስ ዕጨይቱ ወፍረሁ ልትባላዕ። (15)ለሸም። ፍሬሁ ልትባላዕ።(16) ሽልሕ። ፍሬሁ ልትባላዕ። (17) ረኩብ። ጅንስ ዕጨይቱ ወፍሬሁ ልትባላዕ።(18)ሕካዕ። እትላ ክምሰልሁ ልትባላዕ። (19) ሓፉለ። ፍሬሁ ልትባላዕ።(20)ጭቀምጦ። ረዪም ቃጢን ኣቅሹን ቡ ወፍሬሁ ልትባላዕ።(21) ሸማገ ። ሓንቴ ኣርድ ልትረከብ ወፍሬሁ ልትባላዕ።(22)ዓንጎ። እትላ ክምሰልሁ ልትባላዕ። (23)ቡን ጥልያን። ምግባይት ብጥረት ቡ ወፍሬሁ ጻሊምቱ።(24)ከፍት። ቃይሕ ቃጠፍ ቡ ክም ሻሂ ልትሰተ። ጅንስ መዓር ።(1)መዓር ንህብ።(2) መዓር ቃደር።(3)መዓር ሕንጁር። ጅንስ ሓመሊት።(1)ገርጃጃማ። እት ግራህ ባቅል።(2)ሳታር። እብ ትግርኛ “ሓምሊ ኣድጊ” ልትበሀል።(3)ሓምሌ ዓለም።(4)ሓምሌ ሺመኑ።(5)ሓምሌ ግደይ በሉ።(6)ሓምሌ ሰብ እግል።(7)ሓምሌ ቅጣብ ።(8) ሓምሌ ኣቆራራ። ወምን እሊ ወተሓት ላእንቅሞ ዕጨይ እሊ ሃየኒ እማት ወመርዒ እግል ስሕኖ ተነት ልትናፋዓ እቡ ወግሩም ጼና ቅዲት ቡ። ወእሊ ጼና ምንላ ከሚካል ለቡ ሳቡን ጎሮብ ለሔሳቱ። ወኣሳሚሁ እሊ መስል ቱ። (1) ተሰስ፣ ጸሓት፣ ኣልገን፣ ጻሮብ፣ ጽሕዲ፣ ዕጨት ልደት ምን ጽሕዲ እንዴ ትቃራጫት ማጽእ ዐለት፡ ወሓቆሁ ትትሰርጌ። ክእና ክም ኣሜሪካ ወኤሮጳ ሰብ ሰናዐዩ ኢዓላ ዕጨይ ልዳትና። ወብዙሕ ሀላ ለኢሀደግዎ። ጸሓት እት ማይ እንዴ ኣትሃራኣካሁ እግል ሕማም ዕንታት ስራይቱ። ክምሰልሁማ እሊ ለተሌ ዕጨይ መንፋዓትቡ። (1) ሽብጥ። እሊ ጅንስ ዕጨይ እሊ እግል ሓጺብ ልባስ ክም ሳቡን ንትንፋዕ እቡ። ወማራ ዓፍር።(2)ቅንጪብ። እት ዓድና እማትና፡እት ማቅሎ ወመጎጎቱ ለሰንክታ። ከሐትሓቴ ዶል ለመጎጎ ኣከይ ኣደብ ዋዳ ምን ገብእ ካላጣይታ ዕንታቱ ዳፋና ምን ገብእ ዎፍርሽክሽክ ቤላ ምን ገብእ ላሊ እማትና ቅንጪብ እንዶ ወዳያ እቱ ልትመዬ። ወሓቆሁ ኣደቡ ሓድግ ካግርም ዎልስልስት እንገራ ለፈግር።(3)ኦጎል። እሊ ናፍዓቱ እት ጎሮብና ጻልዕ ፋግራ ምን ገብእ ለዶል እማትና ወአበችና ሰኒ ሰበት ለኣሙሮ ኣርዎ ወታማም ገድእዎ ወእታ ጸልዓት ምን ሓቴ ኣስክ ሰልስ ምዕል ጻንሕ። ወሓር ላጸልዐት ኣጊድ ቃንብብ።(ታሓዬ)እሊ ለሔሳ ኣንቲባይቲክ ስራይቱ። እት ዓዶታት ምውዳቅ ጸሓይ ዎሮ ሓኪም እንዶ ትማህራቱ ስራይ ላልትመራመር። እሊ ልግባእ ዲኢኮን እት ዐድና ረቢ ለሀበዮምታ ፈሀመት ወኣምር እባ ልትናፉዕ። ወክምሰልሁማ እላ ቃጥፈት እላ እግል ጸልዓት ኣሓ (ጥዕምቶ) ስራይታ።(4)ከፍት። ላቃጣፉ ቃይሕ ቱ። ከእማትና ባራድ እንዴ ታካያ ለማይ ግሩም ህብሊሾ ክም ቤላ ሰለስ ዎክ ኣርባዕ ቃርፈት ለኣትያ እቱ ለዶል ክም ሻሂ ቃይሕ ገብእ ወልሰቴ። ወእግል ዓፍየት ሰኒቱ።(5) ወግሬ። ዝያዳ እማትና ወክድ በዐል ክም ኣታ ካስልቃ እግል ሊዳያ ዶል ሓዝያ ለዕትሮ ክም ግሩም ታሓጻበት እብ ታናን ወግሬ ትትዓጣን።(6) ጨዶ። እሊ እግል ሜስ ገብእ። (7) ጋባ። ግሩም ብጥረትቡ ፍሬሁ ልትባላዕ፡ ወላቃጣፉ ስራይ ቆብቱ።(8)ልባን። እሊ ዕጨይ እሊ እት ምድር መንሳዕ ባቅል። ልባን እት ሃይገት እት ምውዳቅ ጸሓይ ሸንከት ኣርድ ብሊን ጋዕራርብ ለሃላ ኣካናቱ ቱ ቱ። (9) ጻብር። እሊ ሰኒ ግሩም ዳዋቱ። ሳቡዕ ዮም ልትሰቴ ሓቴ ወክድ ዲብ ሰነት። እሊ ሃዬኒ ከረም እት ተኣቴ በለስ እንደይ ትጥዕም፡ ልትሰቴ። እክል ሓዲስ ክም ኣታ ልትሰቴ።እግል ሚ ክል ዶል እግል ከብድ ዋጅዕ እግል ኢላምጽእ።(10)ማጽ። ማጽ እግል ኣጽረዮት ኣንጃብ ንትናፋዕ እቡ። ወህቱ ምን ተሰስ፣ ወግሬ፣ጉም፣ፈረፈር፣ዓዳይ ልትቃንጫብ። ክምሰልሁማ እት ዐድና ሃይገት ላናፍዕ ስጋ ዔቶት ከደን ሀላ ። እሊ ሓሪት ዶል እንዴ ኣርሓብና ነሃድግ እቡ። ከዐድና ሃይገት መንሳዕ ማራ ወጂበት ዕምርት ወእምርት ድራር ጋሻ ታ። ከገድም ኣና እለን ለእለን ኣምር እግል ህጅክ ከረኮ ከሀለኮ። ካጌጋ እግል ታርቱዕ ዎእግል ተምሁሩኒ እትዕልጣጥኩም።

ኑራ ዐውተ።

ገለብ

ሰነት ሳብዒን

By Yassin Ibrahim

ሰነት ኣልፍስዕምእት ው ሳብዓ

እላ ሰነት ዲማ ኢእትራሳዓ

ኣድማይ ኣዳምየ እትሖላ ቱ ላትካዓ።

ሕራምና ክም ዕጨይ ናዳያ’ት ኣብያተን

ደመን ዋሓዛ’ት ኣፍያተን

ዓራጋያ’ት ዓስተር ጻሎተን።

ኢትትዘመት ዘመተት ገለብ ድገና

ጦርሳራዊት–ክማንዶስ ዘምተዎ፡ ላባዓልደሓን ሻዓብና

እሳት ከረው እትላ ግሩም ኣብያትና/ ማራብዕና

ክም ሃቡይ ‘ት ደብር ኣትመየዎ ላሳብና

ምን ዓድና ናቅላውና

እኪት ራካብና ኢትትጋባእ ግብኣና

እት ምድርና ላጅኣም ወዳውና።

ሰንሒት ዳናና፡ ከረን ጋዓዝና

ግራና ሓዳግና፡ ላርዙቅ ወ ግሩም ኣብያትና

ካ ዲብ ቤት ጋና ኣተና ‘ዶ ካረና

ሰነት ሳብዒን ጻላምታ ዎ ጻርና

ከኣፎ ንትራሳዓ፡ ንኡሽና ዎ ዓቢና።

እት 50ሰናታ ‘ላ ኣምዕል ፍቅዳትና

ጾርና ከረና፡ ዎ ዋጅብና ኣትማምና

ሰክብ ልብና፡ ዎ ቃስን ደሚርና።

A Tribute to Unsung Hero

By Gherezgher Bekit

11/02/2020

Poem Prelude:  “An unsung hero” maybe described as a person who has done great things for his/her community, has asked nothing in return, and yet not celebrated or recognized. This is the person who works hard behind the scenes, without notice,  and commits acts of kindness and courage. As the English adage goes, “Behind every successful man there is a successful woman.” Thus,  I  chose mother and sister Etye Metemet Ishaq Bimnet, the wife of the late General Zeremariam Azzazi, as unsung hero for she fits well into this category. I am certain people who know her wisdom, tenderness and valor could not agree more. In a nutshell, she tacitly advocated for and came to the rescue of many innocent Eritreans who were unjustly detained behind bars by the Ethiopian troops in Eritrea during the occupation. I am a living witness to corroborate her contribution as I was one of those victims myself. I would describe Etye Metemet as a soft-spoken person accentuated with serenity and benignity. I have dedicated below short Tigre poem as a tribute that speaks of her act of kindness.

 መርሓባ ሓይሰት ዎሕሽምት እትዬ መተመት እም ጼዋ ቤት ጀነራል ዘርእማርያም ኣዛዚ

መርሓባ ሓይሰት ዎሕሽምት እትዬ: መተመት

ወለት እሽሃቅ ወድ ብእምነት

ጸዓዳ ወለት ወለት ገብሻ ሓበን ሃይገት

በዓል ኤማን እንቲ ዳፍኤት

በዓል ከሃላት እንቲ ዎሰብር

እግል ኣዳምኪ ሕጌ ጽግዕ ደብር

ሓጥጥ ቆልኪ ሂጋ መባልስኪ ፍክር

ታክያት ዓድ እንቲ ወጅህና ዎማዓርግ

ኣዳምኪ ከደምኪ እምበል ፍርጋ ዎፍርግ

ሓምዴ ኖስ ኣለብኪ ሰኒ ፋልቱ ድራራ

ወለት ምስማር ምድር ላእሙር ኣሰራ

መንዝልኪ ኣስመራ ምልእት ኤርትራ

ቅርድኪ ገለብ ምሕላብ ዎምራራ

ሽዕበት እንቲ ከድረት ዲብ ክረም ልግባእ ዎሓጋይ

ክርንኪ ኣስሚዒና እግል ኢልጫንቤ ላሞዳይ

ሓበንና እንቲ ጽላልና ዎሰርጎና

ደዓ እንወደ ዲብ ረቢ እግል ልሕፈዘኪ እልና።

*ከድረት= (ዓረት ዓረቲት) Meadow

ሓጫር ሕላየት እግል መፍቃዲ ኣብረሄት ጨዋይ

እብ ገረዝግሄር በኪት

08/10/2020

ኣብረሄት ወለት ጨዋይ ወለት ኣስመራ ኢበለኪ ማ ወለት ገለብ

ኣዳምኪ ብዙሕ ቱ ማን ዎድገለብ

ኣርሄት ወለት ጨዋይ ለበዓል ኣማን

ወለት ጅቤት እንቲ ወለት ጁክት ወለት ዕትማን

ሕት ናፋዕ ወድ ዕትማን ለመስኒ ኢኖ ሊትማን

ለእግል መንሳዕ በዓል ሓበን ዎኤማን

እም የታይም ዓልኪ ዏሕርመት

መትካባይት ዎፈታይት ኣዳማ ዓልኪ ለጻጋይት

ጋሻኪ ልግባእ ማሓልፋይ ገበይ ሴማ ኢቤይት

ዮም ክላ ሃይገት በከኪ

ልትፈለ ዋጅብና ዓላ እግል ንሕደረኪ

ናይ መከለሲ ወክድ እግል ንሳራሓኪ

ደኣም ሚ ልግባእ ኮሮና ከርዔና ምን ቀብርኪ

ከሚ ኒበል ደሓን ለሀበኪ ሓቆ ጣላቅኪ ለሽፍር

እግል ላተርፈው ኤማን ለሀብ ዎጥዉል ዕምር

ርፋዕ፡ንሳል፡ዲብ፡መስኒ፡፡ዎ፡ፋታይ።

እብ

ደ/ር የጊን፡ህብቴስ፡

እት፡ምድር፡መንሳዕ፡አቡዕቦታትና፡ዎአባችና፡ቡዙሕ፡ስርዓት፡ አፍታሓት፡ዎ፡ዓዶታት፡ዓላ፡እሎም፡ ገሌሁ፡አስክ፡ዮም፡ናብዕሎ፡ ፡ዎነከብሮ፡ሀሌና።ዎገሌሁ፡ዲ፡ምድር፡ዐለዮ፡ዎመዓየሸት፧ምድን፡ቀትሎ፡ሀላ።ዎሮት፡ምንና፡መይት፡ለሀላ፡ዓዶታትና፡ርፋዕ፡ንሳል፡ቱ።እሊ፡ሚቱ፧ምን፧ትብሎ፡አተንሱኒ፤

እት፡ላሓልፋ፡ኣዝቡን፡እናስ፡ወአት፡ማ፡ብዕራይ፡አክላ፡ሓርዳ፡ላንሳል፡ላ፡ወአት፡ዎይ፡ላ፡ብዕራይ፡ሕኔት ኖሱ፡በሎዖ፡እት፡ዎሮት፡ላእሉ፧ለከብር፡ዎ፡ላለሓሽም፡እናስ፧ረፎዖ፡ ዎፍላን፡ወድ፡ፍላን፡በዓል፡ንሳልዬ፡ቱ፡ልብል፡ዎላሓኬ።እሊ፡ርፋዕ፡ንሳል፡እርሕብ፡እንዴ፡አባልና፧ምን፡እምመርምሮ፡ላንትመሀሮ፡ጋራት፡ሀላ፦

1: ሰልፍ፡ኩሉ፡ንሳል፡ላልትራፍዕ፡እቱ፡እናስ፡እሙር፡ዎሕቩም፡ዎምብላሱ፡ጣርቀት፡እግል፡ልግባእ፡ሀላ፡እሉ።እት፡ምንካ፡ላ፡ላሓምቅ፡እናስ፡ንሳልካ፡ኢትራፍዕ፡ዎምስምሳሁ፡ሀዬ፡እሊ፡ቱ። ገድየት፡ምን፡ብካ፡ዎ፡እት፡መሓበር፡ምን፡ፌግር፡በዓል፡ንሳልካ፡ምስልካ፡ፈግር፡ዎ፡እብ፡ቅሉዕ፡ወይ፡ሕቡዕ፡እግል፡ትትዓወት፡እብ፡ሰኒ፡መባልስ፡ሰዴካ፡ዎ፡ኣትሓዛ፡ማ፡ምን፡ገብእ፡ሓለፍኮ፡እንዴ፡ቤላ፡በዓል፡ጸጋትካ፡ገብእ።

ካሰበት፡እሊ፡ሀዪብ፡ንሳል፡ክል፡ዎሮትእግል፡ላእሉ፡ሓራ፡ቱ፡ላሀይቦ፡ዎ፡ምስል፡በዓል፡ንሳሉ፡ተሓማ፡ምን፡ገብእ፡ሀዪብ፡ላንሳል፡እት፡ዎሮት፡ብዕድ፡በድሎ።

2፡ ንሳል፡እት፡ሑካ፡ማ፡ቅሩብ፡ሞላድካ፡ኢልትራፋዕ፡እግልሚ፡ሑካ፡ዎክድ፡ሰኔት፡ዎእኪት፡ክል፡ዶል፡ምስልካ፡ቱ፡ዎ፡እት፡ስምጥካ፡በጥር። ካ፡ርፍዓዕ፡ንሳል፡እት፡ሑካ፡ወይ፡ቅሩብ፡ሞላድካ፡ልሙድ፡ኢኮን።

3፡ እብ፡ዘበን፡ገዲም፡እናስ፡ንሳሉ፡እት፡እሲት፡ኢራፍዕ፡ዎ፡እሲት፡ማ፡እት፡እናስ፡ንሳል፡ራፍዓት፡ታ፡እት፡ልብሎ፡ሳምዕ፡ኢአና፡እግልሚ፡እማትና፡ዎሓዋትና፡ሓንቴ፡አብእስተን፡ናብራ፡ሰበት፡ላዓላያ፡ቱ።

4፡ ክምሰለሁማ፡ክስተናይ፡እት፡ክስተናይ፡ዎ፡እስሌማይ፡እት፡እስሌማይ፡ንሳሉ፡ራፍዕ።እግልሚ፡ምን፡ትብሎ፡ክስተናይ፡ላሓርዳያ፡እስሌማይ፡ኢባላዓ፡ዎ፡ክምሰለሁማ፡እስሌማይ፡ላሓርዳያ፡ክስተናይ፡ኢባላዓ፡፡ደአም፡ዋላ፡ሕራድ፡አድሕድ፡ማ፡ምን፡ኢባሉዕ፡እብ፡እሊ፡ጋር፡እሊ፡ብዙሕ፡ላለትዓጅብ፡ ላሰምዓክዎ፡ጋር፡ሀላ።እናስ፡ክስተናይ፡ዎ፡እስሌማይ፡ክልኤ፡ሕያየት፡ምን፡ሓርዶ፡ዎ፡ዎሮ፡፡ካልዕ፡ምን፡ለሀሌ፡እሎም፡ላክልኦት፡ስጋ፡ እት፡ዎሮቶም፡ግድ፡እንዴ፡አስረው፡እትላ፡ዎሮት፡ካልዕ፡ለበቩሎም፡ዎክም፡በሽላ፡ክል፡ዎሮት፡ናዮ፡በልዕ፡ዎ፡እግል፡ላ፡መረቅ፡ምስል፡ሰትዎ፡ልትበሀል።እሊ፡ዋላ፡እስላም፡ዎ፡ክስታን፡ምንማ፡ገቡእ፡ሰልፍ፡ሐዉ፡ክም፡ቶም፡ለርኤና።

እሊ፡ኩሉሕስብ፡ምን፡ነብል፡እቱ፡ሀዪብ፡ንሳል፡ለበዝሕ፡አውካድ፡ክም፡ስርዐት፡ሌጣ፡ቱ፡ላናዓቅቦ፡ለዓልና፡ዎ፡ወላ፡ሀይባይ፡ላ፡ንሳል፡ሓጥር፡ባጥር፡ምንማ፡ገብእ፡ዎ፡ወላ፡ሰዳየት፡ማ፡ምን፡ኢላትሓዝዮ፡እሊ፡ውዳይ፡ክም፡ክትል፡ማ፡መትካታል፡ልትዓለብ፡፡

ካኢሊ፡ቱ፡ድግም፡ርፋዕ፡ንሳል፡፡አዜ፡ምን፡እሊ፡ዎሓር፡ላእብሎ፡”ዋዛ፡ምስ፡ቁም”፡ክምላ፡ልትበሀል፡ገሌሁ፡ክም፡ምህሮ፡ዎ፡ገሌሁ፡ክም፡ህጅክ፡ሰሓቅ፡ዎትልህያ፡ንስእዎ።

አዜ፡እት፡ዓድ፡ዐሌዮ፡ለሀሌና፡ውላድ፡ዎአዋልድ፡ሀይገት፡እሊ፡ዓድትና፡ሚ፡ኒደዮ፤ኣልፋታሓ፡ዎ፡አቡና፡ሰማያት፡ንቅራዕ፡እሉ፡ካንቅበሮ፥ማ፡እት፡ዐሌዮ፡ከአፎ፡ክም፡ነከብሮ፡ገለ፡ሓዳስ፡ገበይ፡ንሕዜ፡ኣና፡እላ፡ዓደት፡ርፋዕ፡ንሳል፡ከኣፎ፡ክም፡ነዓቅቦ፡ዎሮ፡ሓሳብ፡መጽኤኒ፡ዎከአፎ፡ክም፡ናብዕሎ፡እግል፡እትሃጀክኩም፡እፌቴ።

እት፡እሊ፡ምድር፡ዐለዮ፡ወአት፡ማ፡ብዕራይ፡እግል፡ንሕረድ፡ቀሊል፡ጋር፡ኢመሰኒለ፡ዎምን፡ነሓርድ፡ ንሳል፡ጥሉል፡ደሙ፡እት፡ልትቃጠር፡ምን፡ሐቴ፡አካን፡አስክ፡ብዕደት፡አካን፡ ለኢክ፡ላኢልትሐሰብ፡ጾር፡ቱ።ከሰበት፡እሊ፡ሰልፍ፡ኩሉ፡ሕኔት፡ንሳል፡አማን፡ነሀይብ፡ዎእነስእ፡ቨርችዋል (Virtual) ንሳል፡እት፡አድሕድ፡ምን፡ንርፋዕ፡ዎአስክ፡እት፡ምድር፡ዐሌዮ፡ሀሌና፡ዓዶታትና፡እግል፡ን፡ፍቀድ፡ዎ፡እግል፡ነክብር፡እንቃድር፡፡እሊ፡ሓሳብ፡ሰኒ፡ቱ፡ምን፡ትብሎ፡እብ፡ክቱብ፡ወይ፡እብ፡ክርንኩም፡አትአምሩኒ ።

ካልአይ፡ጋር፡እግል፡ኢበሎ፡ላሓዜ፡ምን፡ለሀሌ፡እሊ፡ቱ።እት፡እሊ፡ዘበን፡እሊ፡ዎኩሱሰን፡እት፡ዐለዮ፡ለሀላያ፡አዋልድና፡ዎሓዋትና፡ምን፡እናስ፡ዎተሓት፡ላልትራኣያ፡ቡ፡ዋላ፡ዎሮ፡ምስምሳ፡ ሰበት፡ኢሀላ፡ዓቤ፡ክም፡አበችተን፡ዎሓወን፡ፋርሶታት፡ተን፡ካ፡ክም፡አበችተን፡ዎሓወን፡ ቨርችዋል፡ንሳል፡ (Virtual) እግል፡ለሀባ፡ዎእግል፡ልትሀያባ፡ደሓን፡ምጽኣ፡ዎ፡እብ፡ኬር፡ዎበርከት፡ምጽኣና፡እት፡እንብል፡እት፡ራኣስና፡ጥልት፡ ፡ቃጥፈት፡ንክረ፡ዎንትከበተን።

ካአዜ፡እት፡መከለሲ፡እግል፡ኢበሎ፡ ለሓዜ፡ጋር፡ሀላ።እት፡ዓድና፡ምን፡ሀሌ፡ካ፡ብዕራይ፡ወይ፡ወአት፡ምን፡ሓርድ፡ንሳልዬ፡እት፡ሙሳ፡ወድ፡በኪት፡እሽሓቅ፡ወድ፡ኖር፡ወድ፡ገንደር፡ገብሩ፡ወድ፡ዓይላይ፡ወድ፡ገብሩ፡ወይ፡ምስል፡ቤት፡ቨሓቃን፡ዓድ፡እምዬ፡መአመረቼ፡እግል፡ሓድስ፡ምን፡ሓዜ፡ንሳልዬ፡ዲብ፡ክብሮም፡ወድ፡ግሬነት፡ወይ፡ሀብታይ፡ወድ፡ዕቅባዝጊ፡ ወይ፡አክሊሉ፡ወድ፡ልጃም፡ዎራፍዓኮ፡ከዓልኮ፡ደአም፡እት፡ምድር፡ዐሌዮ፡ሰበት፡ለሀሌኮ፡ሕኔት፡ንሳል፡ሕያየት፡እነድእ፡ንሳል፡ቨርችዋል (virtual) ፡እግል፡እንዳእ፡ገሜኮ።ክምሰለሁማ፡ሕኔት፡ቨርችዋል፡ (virtual) ንሳልዬ፡ እት፡ወድ፡ታብዓት፡እርፈዖ፡እት፡ወለት፡አንስ፡እግል፡እርፈዖ፡ገመኮ። እግልሚ፡ምን፡ትብሎ፡ እት፡እሊመሓበርና፡ላሀላያ፡አዋልድ፡አንስ፡ምን፡እንረኤ፡ብዝሓት፡ፋርሶታት፡አክል፡እናስ፡ዎምን፡እናስ፡ወላዐል፡ማ፡ላባጥራ፡ሀላያ፡፡ካአና፡ምን፡እለን፡ፋርሶታት፡አዋልድ፡መሓበርና፡ሓቴ፡እብ፡ዕምር፡ላትትቃረበኒ፡     ማዓቢቼ፡ዎእት፡ኢትዮጵያ፡እት፡ዩኒቨርስቲ፡ወለት፡ቤት፡ምህሮዬ፡ላዓለት፡ቨርችዋል(፡ንሳልዬ፡እርፋዕ፡እታ፡ሀሌኮ።ዎህታ፡     መን፡ታ፡ምን፡ትብሎ፡ሓቴ፡ምንላ፡ታክያት፡ክልኦት፡ዉላድ፡ሀይገት፡ለገብአት፡ ርስታ፡ወለት፡ዘርእማርያም፡ታ።

ገደም፡ውላድ፡ዎአዋልድ፡ሀይገት፡ወለት፡ዎሕጻን፡እንዴ፡ኢትብሎ፡ቨርችዋል (Virtual) ፡ንሳልኩም፡እት፡አድሕድ፡እግል፡ትርፍዕ፡ዎሐር፡እትላ፡ዌብ፡ሳይትና፡ (website) እንዴ፡አቴኩም፡ ቨርችዋል፡ (Virtual) ንሳልኩም፡እት፡መን፡ክም፡ረፍዓኩሞ፡ምን፡ተሓብሩና፡ብዝሓም፡ውላድ፡መሓበርና፡እትላ፡ ዌብ፡ሳይትና፡ (Website) እግል፡ልእተው፡ሰኒ፡ላውቀት፡ ዎገኣ፡እሎም፡መስለኒ፡፡

ገደም፡እሊ፡ናይ፡ዮም፡ልእከቼ፡ክም፡ምህሮ፡ዎህጅክ፡እግል፡ትርኮቦ፡ በዓል፡ዓባይ፡ሰአየት፡አና፡ዎደሓንኩም።

ደ/ር የጊን፡ወድ፡ህብቴስ፡እናስ፡መንሳዓይ። 

ደሓን፡ ለሃባካ፡ ኣያ፡ ገብረስ፡ ወድ፡ እስጢፋኖስ።

(ኣቡና ገብረስ እስቲፋኖስ ሐመድከር እት ሰነት 1922 ወርሕ 8 ዕለት 26 እት ገለብ ትዋላዳ ዎእት ሰነት 2020 ወርሕ 8 ዕለት 30 ምን እላ እድንያ እት ከረን ዓራፋ ዎእት ገለብ ትቃባራ)

ምን፡ ሙሴ፡ በኪት።

ደሓን ለሃባካ ጽዕዱይ፣ ጭሎይ ጨላሞ።

እብ ሕውራረት ለፋጃዓካ፣ ለእደዩ እንዳይ ትሳለሞ።

ሓዬት ግሱይ መስል ዲብ መንገኤት፣ ለሓሪሽ ለስተሉሞ።

ወገጽ መልኣክ መስል ለላሊ፡ ልትሓሎሞ።

በፍተት ጸዓዳ መስል ወሸወት መስከረም፡ ብክር ዓምዓሞ።

መሃነንካ እንዳይ ተበዴ ኣፉካ ፣ እንዳይ ተዓምሞ።

ብላይ ከፈንካ ኣዳላካ ለሞላይ እንደይ፣ ትትያመሞ።

ሳንዱቅ ግናዘትካ አዳላካ ፣ ለኤማንካ እንዳይ ካርሞ።

ወሕፍረትካ አዳለካ ለዕንታትካ፣ እንዳይ ሻሙሞ።

ወሳቡነት ገሮብ አዳለካ፣ ለማይ እቡ ቃሙሞ።

ናይካ ላታ ባናታ ሓዬት፣ ለሞት ደፍር።

ገለሁ ምን ሞት ሀርብ ወእንታ ዲብ ፣ሞት ነፍር።

ቅዲት ሰተካ እላ ሎሃ መክረሃት፣ ለዲማ ኢተነብር።

እላ ኣና ተልካሃ እግል ሞት፣ እንዳይ ባድራካ ብድር።

ሰላልካሃ አስቡሕ ምሴ፣ ወፈጅር ።

ሰኒ ካማ ቴላካ ምንካ፣ እት ከጅል።

ሐጥር ሓቆ ነዋ ለኢበድል ቆሉ።

ምን በዲርካ አማርካሃ እድንያ፣ ክምታ ቤት ዶሉ።

ሽንከት ቃላቅል ትባጋስካ ገብረስ፣ ሰኒ ፋሉ።

መልኣክ ረቢ ልትካባታካ እንዴ፣ ቃንጻ እብ ብጣሩ።

ዱሑራም ሓዳግካ ደሃባ ወኣባባ ፣ ለመነቲት፡

ሃና ወማርታ ተማስሎታት፣ ፈነቲት።

ደበሳይ ወጳውሎሳይ ለክልኦት፣ ሰብ አደብ።

ሙሳ ወመስመራይ ለክልኦት፣ ሰብ ዐይብ ወሐሰብ።

ካገድም ደሓን አስምን እብላካ፣ ኣስክ ምን ስብክ ሳግም።

ከእት ሐባራካ እብ ተረቼ፣ ምስል እግል ንዳግም።

“ጭሎይ” እቤሎ፡ ለሑዬ፡ እሊ፡ ቃል፡ ትግሬ፡ ናይ፡ በዲር፡ቱ። ወትርጉሙ፡ ሓሊብ ሳፊ፡ ኣስሊ፡ በሃለት ቱ። ወ”ጨላሞ”እቤሎ፡ ለሑዬ፡ እሊማ፡ ቃል፡ ትግሬ፡ ናይ፡ በዲር፡ቱ።

ወትርጉሙ፡ ውህር፡ መንባ፡ ስናቱ፡ በሃለት፡ ቱ። ወላ፡ ብዕድ፡ ትርጉሙ፡ ክተፍ፡ ሕሬይ፡ ሕሩይ- ምርኡይ፡ በሃለት ቱ። ከእላ፡ ሕለት፡ እላ፡ እብ፡ ስም፡ ኩሎም፡ መንሳዕ፡ ውላድ፡ ሃይገት፡ ወኩሱሰን “ወልዬ፡ ገብረስ፡ ወድ፡ ኣደብ፡ ቱ፡ ጣይ፡ አቡክም” ልብሎ፡ ወማራ፡ ፈትዮ፡ ለዐላ፡ አቡዬ፡ በኪት፡ መሐመድ፡ እግል፡ መርሑማይ፡ ገብረስ፡ መፍቃዲ፡ ትግባእ፡ እብል።

ንዓለምና ብሓደ“ቋንቋ”ዘዛርብ ዘሎ ኮሮናቫይረስ።

ብሙሴ በኪት።

“ታሪኽ ንርእሱ ይደግም “ይበሃል። እወ!ታሪኽ ንባዕሉ ብኻልእ መልክዑ ንርእሱ ይደግም እዩ። ብኻልእ መልክዑ ኪብል(ኽብል) እንከለኹ ካብቲ ቕድሚ ሕጂ እቲ ታሪኽ እተሰርሓሉ ግዜ፡ ዝነበረ፡ ተዋናይን እንተ ሰብ ዀይኑ ወይስ ናይ ተፈጥሮ ሓደጋታትን መዓትን እንተላይ ግዜ፡ ፍልልያት ይሃሉ ድኣ እምበር ናይቲ ድግመት ተግባርን ሳዕበናቱን ዳርጋ ይመሳሰል እዩ። ሓድ ሓደ ግዜ፡ ግን ታሪኽ ንባዕሉ ኪደግም ዀሎ ኣንጻራዊ ኣግራሞት፡ ማለት ዜስተንክርን ዜስደምምን ነገር ይፈጥር እዩ። ብዘመን ኖህ፡ ናይ መጽሓፍ ቅዱስ “ነፊሊም” ዚብሃሉ(ዝብሃሉ)(ዘፍጥረት 6 ሕጡብ 4 ርአ)ኣዝዮም ንጕዓትን ነውሓትን ደቓሉ(hybrid)ንምድሪ ብዓመጽ ስለ ዚመልእዋ “የሃወ” ዚስሙ ኣምላኽ ንዓለም ብኣቆጻጽራ ዓውደ ኣዋርሕ እብራውያን ኣብታ ካልኣይቲ ወርሒ፡ ኣብ መበል17መዓልቲ እታ ወርሒ፡ ብ2370 ቅድሚ ልደት ክርስቶስ (ቅድሚ ምላድ ነብዪ ዒሳ) ብማይ ኣይሂ፡ ኣጥፊእዋ። ካልኣይቲ ወርሒ፡ ብኣቆጻጽራ ዓውደ ኣዋርሕ ናይ እብራውይን መወደእታ ወርሒ፡ ጥቅምትን መጀመርታ ወርሒ፡ ሕዳርን እዩ። (ዘፍጥረት፡ ምዕራፍ 7፡ ሕጡብ 11ከምኡውን፡ ኣብ ቅዱስ ቑርኣን ጁዝ 12 ሁድ 25-50 ርአ።) “ኣይሂ”ካብቲ “እኅ”(ከም“እህ”ይነበብ) ዚብል ናይ ግእዝ(ግዕዝ)ቃል ዚወጸ ኪኸውን ዀሎ ትርጕሙ “ኣጥፍእ፡ ደምስስ፡ ኣዕኑ፡”ማለት እዩ። በቲ ግዜ እቲ፡ ኸምዚ ናይ ሎሚ መራኸቢ ብዙሓት፡ ከም ሬድዮ፡ ተለቪዥን፡ ኢንተርነት፡ ጋዜጣ፡ ስለ ዘይነበረ፡ ናይቶም ኣሕዛብ በብዘሎውዎ በብዓዶምን ሽዑ፡ ዜስምዕዎ ዋጭዋጭን ጭራሕ-ምራሕን ብሰፊሑ ንዅላ ዓለም ኣይተገልጸን። ይዂን እምበር እቲ፡ ዋጭዋጭን ጭራሕ-ምራሕን ዓለም፡ ብሓደ ዓይነት “ቋንቋ”ከም እተዛረበት  ይቑጸር ክብሎ ይኽእል። ንሙዃኑ እታ፡ ቀዳመይቲ ዓለም ብማይ ኣይሂ ከም ዚጠፍኤት ኖህ ምስ ሾውዓተ(ሾብዓተ) ርእሱ ሰላ እታ መርከብ ከም ዚደሓነ ነዚ ዜረጋግጽ ሓበረታት ኣሎዶ፧ ኢልና ምስ ነሓትት ኖህን፡ ሰለሰተ ደቁን፡ ሰለስተ ኣንስቲ ደቁን፡ ሰበይቱን፡ ምስ ደሓኑን እሞ፡ ምስ ተፋረዩን እዚ ጸብጻብ እዚ ኣብ ኣኻውሕ ብስእላዊ ምልክታትን ብኣፈ ታሪኽ ከም እተሓድገን ኣርክዮሎጅስትስ፡ ብኵዕታ ካብቲ ዚረኸብዎ፡ ብዙሕ ሓበረታት ሒደት ምጥቃስ ይከኣል ። ንኣብነት፡ ቅድሚ ክንደይ ሽሕ ዓመታት፡ ጥንታውያን ደቂ ቻይና፡ ጃላቡን መራኽብን ኪገልጹ እንከለዉ፡ ብምልክት ቁጽሪ 8 እዩ፡ ነይሩ (ነሩ) ።

(እዛ ንእሽትለይ “ቆጽሊ” ካብ ኢንሳይት ቡክ ዝተነጨበት ኢያ።) እቲ ቀዳማይ ፊደል ጃልባ፡ እቲ ካልኣይ ፊደል ቁጽሪ ሾመንተ (8)ንሱ ድማ፡ ኖህ ምስ ሰበይቱ፡ ሰለስተ ደቁን፡ ሰለስተ ኣንስቲ ደቁን፡ ከመልክት ዀሎ እቲ ሳልሳይ ፊደል ድማ፡ “ዐ” ዚመስል ኣፍ እዩ፡ ሰብ ይሕብር ማለት እዩ። እተን ፊደላት ብሓንሳብ ምስ ተጠቅላላ፡ መርከብ(portray)ይገልጽ። (ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ ቀዳማይ ጴጥሮስ ምዕራፍ 3: ሕጡብ 20 እውን ኣንብብ።) ካልእ ድማ፡ ማሞዝ(Mammoth) ጃንዳ ኤለፋንቲደ (family Elephantidae)ዓብዪ ዓይነት ሓርማዝ፡ ግን ዓሌቱ ዝጸነተ ኣብ ሩስያ ሳይበርያ ዚተብሃለ በረድ ዘይፍለዮ በሪኽ ጎቦ፡ ከምኡ ዓይነት ሓርማዝ ዀነ እዞም ሕጂ ዘለዉ ሓራምዝ ኪድይብዎ ዜይኽእሉ በሪኽ ጎቦ ኣብ ኣፉ ቆጽሊ መጽሊ ሒዙ ብ1901ዓ.ም.ዚተረኽበ እንሆ።(እዚ ስእሊ እዚ ካብ ኢንሳይት ቡክ ዚተነጨበ እዩ)

እቲ ማይ፡ እናበዝሐ ብዚኸደ፡ ቑጽሪ እቲ፡ ረሳ ናይቲ ማሞዝ፡ እናለዐለ ኸይዱ፡ ኣብቲ መንበስበስታ ወይ ላሃሚቶ (ለሃመት ብትግሬ) እቲ ጎቦ ኵድም ኢሉ ተሪፉ ኪኸውን ይኽእል እዩ። ንዓለም ብሓደ “ቋንቋ” ዘዛረበ ማይ ኣይሂ ካብቲ ልሙድ እብዛም ዜይጓዳእ ዝናም ኣዝዩ ፍሉይ ከም ዝነበረ፡ ብኣጋንኖኣዊ ቃላት ተገሊጹ ንርኢ ። ንኣብነት ብቋንቋ ግሪኽ”ካታክለይስሞስ  (ka-ta-kly-smos)(a cataclysm,deluge)ይብሎ። ትርጕሙ፣ ወደር ዘይብሉ ዕንወት ዜኽትል መዕነዊ  ነገር ማለት ኪኸውን እንከሎ ብቋንቋ እብራይስጢ (ዕብራይስጢ) ድማ፡ (mab-bul) ማዕበል ወይ (heavenly ocean) ውቅያኖስ ሰማይ ይብሎ። ኣብ ሙሉእ ዓለም ብዘዕባ ማይ ኣይሂ፡ ዝዝንቶ ዛንታት ልዕሊ 270 ይበጽሕ። እዚ ድማ፡ ግብጻውያን፡ ቻይናውያን፡ ግሪኻውያን፡ ዘ ደሩድስ ኦፍ ብሪተይን፡ ፖሊስያንስ፡ ኤስኪሞስ፡ ሂንዱስ፡ አሜሪካን ኢንድያንስ፡ የጠቓልል። መወከሲ፡The International Standard Bible Encyclopedia (Vo.2 p.319l) ርኤ። ከምኡውን ኣብቶም ኣዝዮም ጥንታውያን ሰብ ፍልሜ ደስነት(primitive people) ኣብ ኣውስትራልያ፡ ግብጺ፡ ፊጂ፡ ሶሳይቲ ኣይላንድስ፡ ፐሩ፡ መክሲኮን ካልኦት ቦታታት ካብ ማይ ኣይሂ ዚነቐለ ባህላዊ በዓላት፡ ኣብ ወርሒ ሕዳር ዚበዓል  a’Feast of Ancestors’ or a’Festival of the Dead’በዓል ሺሻይ ናይ ጥንታውያን ኣቦ ሓጎታት፡ ወይ ከኣኒ በዓል ሺሻይ ናይ ምውታን፡ ማይ ኣይሂ፡ ዜስዓቦ ናይ ዕንወተ ህይወት(ሕይወት) ነጸብራቅ ክኸውን ይኽእል እዩ።( ኢንሳይት ቡክ ገጽ 611ርአ።) (According to the book Life and Work at the great Pyramid by Professor C.Piazzi Smyth, Edinburgh, 1867.Vol.2.pp390-391)“ ህይወትን ዕዮን(ሽቅለት)ኣብቲ ዓብዪ ፒራሚድ”ብዚብል ኣርእስቲ ብፕሮፈሰር ሲ.ፒያዚ ስምዝ ኤደንበርግ፡ ብ1867 ዝተጽሓፈ መጽሓፍ  ቮልዩም 2 ካብ ገጽ 390- 391ተጠቂሱ ኸም ዘሎ “በዓል ምውታን ዓመት-ዓመት ኣብ መክሲኮ ኣብ ወርሒ፡ ሕዳር 17 ዚባዕለሉ ምኽንያት ኣብቲ ባህሎም እታ፡ ጥንታዊት ዓለም ብሓደጋ ዓንያ እያ እሞ፡ ኣብ መጻኢ እውን ዘርኢ ደቂ ሰባት ዜዕኑ ክህሉ እዩ፡ ኢሎም ስለ ዚኣምኑ እዩ፡” ይብል ። ከምኡውን ጀ.ጋርነር፣ ላንድን ፣1904,ገጽ4 “ኣብቲ ኣምልኾ ምውታን”(Worship of the dead)ኣብ ዚብል መጽሓፉ፣ በዓል“ዝክር ምውታት ብዅሉ ዚብዓለሉ ምስቲ ኣብ ብሉይ ኪዳን ማይ ኣይሂ፡ ዚመጸሉ እዋናት ብኣቆጻጽራ ዓውደ ኣዋርሕ እብራውያን፡ እቲ ካልኣይ ወርሒ፡ ንሱ ድማ፡  ወርሒ ሕዳር፡ እታ ሻውዓይቲ(ሻብዓይቲ) መዓልቲ፡ ምስቲ ኣቆጻጽራ ወርሕና ወርሒ፡ ጥቅምቲ ይሳነ “ይብሎ። ብኣቆጻጽራ ዓውደ ኣዋርሕ እብራውያን እታ፡ ካልኣይቲ ወርሒ፡ ማለት፡ መወዳእታ ጥቅምቲ፡ መጀመርታ ሕዳር፡ እያ። እታ ሳልሳይቲ ወርሒ፡ ድማ፡ መወዳእታ ሕዳርን መጀመርታ ታሕሳስ እያ። ኻልእ ብመጠኑ ንዓለም ብሓደ “ቋንቋ” ዘዛረበ ቀዳማይ ውግእ ዓለም፣ ዝያዳ ዘዛረበ ካልኣይ ውግእ ዓለም፣ ኣሜሪካ ኣብ ወርሒ፡ ሰብ ዜዕለበትላ መዓልቲ፡ ውግእ ቬትናም፡ ውግእ ኣል-ዕራቅ ናይ(1990) ዳግማዊ ውግእ ኣል-ዕራቅ ናይ 2003 ሕጂ ድማ፡ ኣዝዩ ኣዝዩ ኣዝዩ ንዓለምና ብሓደ ዓይነት “ቋንቋ”ዘዛርብ ዘሎ ኮሮናቫይረስ እዩ። ካብ ብሓደ “ቋንቋ” ምዝራብ ሓሊፉስ ንኣፍና ሓደ ዓይነት ቅዲ ክዳን(ሓደ ዓይነት ስፌት)(Fashion) ግን ዚተፈላለየ ሕብሪ ቀለም ዘለዎ ”ማስክ”ዚብሃል ኸም ዚኽደን ገርዎ ። ኣብዚ ግዜ እዚ ሓደ ብመጠኑ ዚተራኣየ ለውጢ እንተሎ ከምቲ ርስታ፡ ሓፍተይ እታ” ዱመይ ሓዚለ” ዘርእስታ ኣብ ወርሒ ፡ ሚያዝያ(ምያዝያ)20,2020 ኣብ መርበብ ሓበረታና ተሓቲማ ዚወጸት ግጥመይ ኣብ ዚሃበቶ ርእይቶ፡ “This is the time when we need to laugh more, help each other more, and be more compassionate to one another. Strange times but definitely came to teach us a big lesson, to be more human, to be more present, to be appreciate more” “እምበኣር፡ ኣብዚ ሕጂ ዘሎናዮ ግዜ እዩ፡ ዝያዳ ሰሓቅ፡ ንያት፡ ራዕያ፡  ዘድልየና። ነንሓድሕድና ዝያዳ እንተሓጋገዘሉን፡ ነንሓድሕድና ርሕራሔን ሓልዮትን ድንጋጸን እነርእየሉን፡ ወላ ግርንቢጥ፡ ግዜ ይኹን ድኣ እምበር፡ ብርግጽ መለበሚን ዚያዳ ግብረ ሰናይን ሰብኣዊነትን ክንለብስን ኣጆና ኣጆኹም ኺንብሃሃልን ኣመስገንትን መማሰውትን ኪንኸውን ዚመጸና መሃሪ ግዜ እዩ “ኢላ ነይራ ። እወ! ዳርጋ ዅሉ ሰብ ነንሕድሕዱ ኪደናገጽን ኪትሓጋገዝን ይርአ ኣሎ ። ዓለምና ካብዚ ተማሂራ፡ ንብድሕሪ ሕጂ ሓልዮትን ርሕራሔን ምትሕግጋዝን ከም ባህሊ ገራ ክትወስዶ ተስፋ ይገብር። ኵሉ ነገር መጀመርታ ከም ዘለዎ መወዳእታ ኣለዎ ። ገጢሙና ዘሎ ፈተና ባህርያዊ እዩ ። ባህርያዊ ነገር ብናቱ ናይ ባዕሉ ናይ ተፈጥሮ ሕግጋት እዩ፡ ዚጐዓዝ። ኣብ ኢድና ኣይኰነን፡ ናቱ ናይ ባዕሉ ናይ ዕበት ደረጃ ምስ ኣብቅዔ ይጠፍእ። እቶም በዚ ሕማም እዚ ዝሞቱ ሰባት ሰማዕታትና ዀይኖም እንደጋና ከም ሰብ ባቤል ዀይና በብዓይነቱ“ቋንቋታት” እንዛረበሉ ግዜ ይመጽእ ኣሎ። ጥዕናና፡ ሓጐስና፡ ቅሳነትና፡ ነብራና፡ እንደገና ክጥጥዕ እዩ፡ ማለተይ ኢየ። ንሓበረታ ዚኣክል፡ ብሓደ “ቋንቋ”ኪብል እንከለኹ፡ ምሳለኣዊ ዘረባ እዩ። (figurative) ሽሕ እኳ ትፈልጥዎ እንተዀንኩም ኣብ ናይ ስነ ጽሑፍ ወይ ናይ ጋዜጠኛነት ሞያ ክተብርሆ ግደታ እዩ።  ካልእ ድማ፡“የሃወ” ዚብል ቓል (እብራይስጢ) ስም ናይ ኣምላኽ ኪኸውን ኰሎ ትርጕሙ፣”ከምቲ ክዀኖ ዚደሊ፡ ክኸውን እየ”ማለት እዩ። (እስቲ እቶም ደሩስ ጽዮን ናይ ትግሬ ዘሎኩም ደሩሰት 285፡ ሕጡብ 5 ርኣዩ።) ከምኡውን፡ እቲ፡ ዝውቱር”ሃለሉ-ያህ” ዚብል ቓል፡ እቲ “ያህ”(Jah) ዚብል “የሃወ“ማለት እዩ።( መዝሙር ዳዊት፡104፡ ሕጡብ 35 ርአ።) በዓል ሓዲሽ ዓመት ናይ እብራውያን ኣብ መወዳእታ መጋቢትን መጀመርታ ሚያዝያን (ምያዝያ)ኪኸውን ኰሎ እታ ወርሒ “ኣቢብ” ወይ “ኒሳን’ትብሃል። “ኣቢብ”ማለት ልብቅ ሽርናይ ወሺዒር (ቅርኒብ ስርናይን ስገምን)ማለት እዩ።(ኣቢብ ወድ ኣቡና ኣፍታይ ንዝከር።) ምድሪ ወይ መሬት ድማ፡ ምሳለኣዊ ባይታ ኪኸውን ኰሎ፡ ዓለም፡ ከምቲ ሸክስፒር ዚበሎ “መድረኽ” (stage) ናይ፡ ተዋስኦ ኢያ። እቶም “ተዋንያን ወይ ተዋሳእቲ”ድማ፡ ደቂ ኣዳም እዮም ። ሃሰስ ዚበልክዎ መጻሕፍቲ፡ ኢንሳይት ቡክ ፣ መጽሓፍ ቅዱስ፣ ቅዱስ ቑርኣን፣ደሩስ ጽዮን ፡ ከምኡውን፡ እቲ ኣብ ላዕሊ ዚተጠቕሰ መጻሕፍቲ የጠቓልል።

ንዓይ መርወዪ ወልፊ፣ ግዜ መሕለፊ፣ መዘናግዒ ሰናብቲ፣ ነታ መርበብ ሓበረታና ድማ፡ “ኣይቱሙቲ”መበሊ እዩ እሞ፡ በቲ ልሙድ ምርቓ ይሰናበተኩም።

አስክ፡ እብ፡ ብዕድ፡ ክቱብ፡ ንትራከብ፡ ረቢ፡ ምን፡ ቃባ፡ ወዓጸባ፡ ልነጀና።

ኣሚን!!!

እከለት። (ገዓት)

እብ ፡ ሙሴ፡ በኪት።

እላ፡ እከለት፡ ወለቼ፡ ኣርያም፡ መሓሪ፡ ታ።

“እከለት፡ ለልብል፡ ቃል፡ ምንላ፡ “እክል” ለልብል፡ ቃል፡ እንደይ፡ ፋግራ፡ ኢተርፍ ፡እብል፡ አና። እከለት፡ ኦሮ፡ ምንላ ፡ ፍቱይ፡ ወእሙር፡ ሙነትና፡ ዎክ ፡ ሕንክልና፡ ታ።ክምላ፡ ጢላን፡ መሀነን፡ ሸውሀቶም፡ ምስል፡ ስፓገቲ፣ ወከበሳ፡ ምስል፡ ጣይታ፣ ወኢትዮጵያውያን፡ ምስል፡ ጥሬ፡ ክቶፎ፣ ወእስያውያን፡ ምስል፡ ሩዝ፡ ለባዲ፡ ውላድ፡ መትሕት፡ ማ፡ መሀነን፡ ሸውሀቶም፡ ምስል፡ እከለት፡ እብ፡ ሐሊባ፡ ወሰሙይ፡ ሔሳሳ፡ ወበርበረ፡ ባዲቲ፡ ቱ። እከለት፡ ለረኣያታ፡“እትዬታ።”ወክም፡ ሬኤካሃ፡ ሕሽመት፡ ወውጅህ፡ ገጽ፡ ትቅብ፡ ልብል፡ እትካ። አዜ፡ ከም፡ ጅንስ፡ እከለት፡ ክም፡ ሀላ ፡እልና፡ ምንድሊ፡ እንዴ፡ ኣንበትኮ፡ እፋርጎ። (1) እከለት፡ ወድና።  እላ፡ እከለት፡ እላ፡ እግላ፡ እትላ፡ ወድና፡ ግንቦ፡ ማሻላ፡ ዎክ፡ ዕፉን፡ ለዋቅዓው፡ ኬዋ፡ ዎክ፡ ሐሽም፡ አባጽሕት፡ ለትትበሸል፡ እከለት፡ ታ። እላ፡ እከለት፡ እላ፡ እግል፡ ልብሉዕዋ፡ ክም፡ ተዓገለው፡ ኦሮ፡ ምንላ፡ አባጽሕት፡ ሰለስ፡ ንጫት(ኵላሶ) ነስእ፡ ከእግል፡ አክያሳትላ፡ እክል፡ ለለሓስዶ፡ ለኢልትረኣው፡ እኩያም፡ መናፋስ፡” እሊ፡ ሀብናኩም፡”ልብል፡ ከለክፎ።(2)እከለት፡ ሁርሁር። እላ፡ እከለት፡ እላ፡ እሲት፡ ዐምሳት፡ እግል፡ ቲለድ፡ ምሕጽ፡ ክም፡ ጸብጣያ፡ እማ፡ ወአግዋራ፡ እንዴ፡ ተኣከበያ፡ ለበለዓሃ፡ እከለት፡ ታ። (3)ገሺሽ።

እሊ፡ ምን፡ ኦሮ፡ ዕበላ፡ ሐሪጭ፡ ለበሽል፡ እከሎታት፡ ብዙሕ፡ ሐሊብ፣ ወሐወስስ፣ ወመራይር፣ እንዴ፡ ጸባሓ፡ ላሊላ፡ ህዳይ፡ ዲብ፡ ቤት፡ መርዓዊ፡ ለልትበላዕ፡ እከሎታት፡ ቱ። (4)እከለት፡ አርብዓ። እላ፡ እከለት፡ እላ፡ ለመርዓት፡ አርብዓ፡ ዮም፡ ክም፡ ወደት፡ እማ፡(ዋልዳይታ) ምስል፡ አንስ፡ ዐድ፡ አቡሃ፡ ወዐድ፡ እማ፡ ነበሪት፡ ወእከሎታት፡ እንዴ፡ ራፍዓያ፡ መጽኣሃ።

ወምንላ፡ እከሎታት፡ ለዐበት፡ ወእብ፡ ሐሊብ፡ ወሰሙይ፡ ሔሳስ፡ እንዴ፡ ጸባሓት፡ ራጾ፡ ቀይሕ፡ ለመስል፡ በርበረ፡ እታ፡ ሰሙይ፡ ሔሳሳ፡ ወጀፋፊራ፡ ለትሰርገት፡ እከለት፡ ለሐማት፡ እግላ፡ መርዓዊ፡ ተሀይቦ። ወለመርዓዊ፡ ምስል፡ ቤት፡ አቡሁ፡ እንዴ፡ ተዐጋላ፡ በላዓ። ወእላ፡ እከለት፡ እላ፡ “እከለት፡ አርብዓ፡“ትትበሀል።(5)እከለት፡ ዋጣይ፣ እከለት፡ ዜናይ፣ እከለት፡ በዐል፡ ዐንቀር፣ እለን፡ ሰለሰ፡ እከለት፡ ሰብ፡ ህዳይ፡ ዲብ፡ ዐድ፣፡ ወለት፡ ክም፡ ዔራ፡ ምንላ፡ በሽል፡ እከሎታት፡ እንዴ፡ ትፋንታያ፡ ዋጣይ፣ ዜናይ፣ ወበዐል፡ ዐንቀር፣ በልዕወን። በዐል፡ ዐንቀር፡ ክቡርቱ፡፡ ወዋጣይ፡ ቤት፡ እም፡ ወአብ፡ እት፡ ለሓምድ፡ ዎክ፡ እት፡ ለትነሽግ፡ ልትመዬ። ወዜናይ፡ ልድሕር። “መድሐር፡ ዜን”ሀይብ። (ፍትሕ፡ መሓሪ፡ ገጽ፡ 114-115 ርኤ) (6)እከለት፡ ክሽክሻን ። እላ፡ እክለት፡ እላ፡ ዲብ፡ ሕላብ፡ ለልቡሎ፡ ዐቢ፡ ጢሾ፡ እንዴ፡ ገፍተኤት፡ ሰሙይ፡ ዐቢ፡ ምስል፡ በርበረሁ፡ ወሔሳሱ፡ ወጀፋፊራ፡ ሐሊብ፡ ወሔሳስ፡ ወገሀር፡ ለመስል፡ በርበረ፡ ወኣስማጣ፡ ክሉ፡ እብ፡ ሔሳስ፡ ለትሻማታ፡ እከለት፡ እግል፡ ሕራብ፡ ሼዬም፡ ገቢለት፡ ወሸዬም፡ ዐድ፡ ወእግል፡ በዐል፡ ፌክ፡ ክም፡ እሽኔ፡ ወጥቅር፡ ለትትሀዬብ፡ እከለት፡ ኣፈት፡ (ዐባይ ሐብሬ፡ ለኣለባ ታ)። (7)እከለት፡ መአካት፡፡ (ክትር፡ ብዝሔ፡ ወክድ፡ ሐር፡ “እከለት፡ መአኮት” ትበሀለት) እላ፡ እከለቲት፡ ንኢሽ፡ እብ፡ ሔሳስ፡ ካልስ፡  ለትራጨቃት፡ እት፡ ዐግሎ፡ ለልቡላ፡ ንኢሽ፡ ጢሾ፡ እንዴ፡ ወደታ፡ ለሐማት፡ እምላ፡ መርዓት፡ ለወለታ፡ ምንላ፡ ቤት፡ ክም፡ ረፋዓት፡ እግላ፡ መሳኒት፡ ተሀይባ፡፡ ወላማሳኒት፡ ጥዕም፡ እንዴ፡ አበለው፡ ምና፡ እትላ፡ ሐማት፡ በሉሳ፡ ወላሐማት፡ እብ፡ ምንግራላ፡ አብሎ፡ ለተኮበት፡ እንዴ፡ ቃልዓት፡ እፍግር፡ ተብላ፡ ከአጀኒት፡ ግለች፡ ወድያ።(8) እከለት፡ ሕቅነት። እላ፡ እከለት፡ እላ፡ ምንላ፡ ብዕድ፡ እከሎታት፡ ፍንቲት ፡ ታ፡፡ እማትና፡ ሔሳስ፡ እግል፡ ለምክካ፡ ሐዛያ፡ ምን፡ ገብእ፡ ሰልፍ፡ ለዝበድ፡ እታ፡ ካልዕ፡ እንዴ፡ አታያሁ፡ ለፋላሓሁ። ወሐር፡ ዲብ፡ ጢሾ፡ ዐባይ፡ በልሳሁ፡ ከእታ፡ ካልዕ፡ ትኩም፡ ሐሪጭ፡ ቅሎ፡ ሽዒር፡ ለኣትያ፡ እግል፡ ቃዶትላ፡ ሔሳስ። ከእብ፡ ድጋማን፡ ለማክክ፡ ዝበድ፡ እታ፡ ካልዕ፡ በልሳሁ፡ ኣስክ፡ ግሩም፡ ዲብ፡ ሔሳስ፡ ልትቃዬር። ወሓር፡ ለሐሪጭ፡  እት፡ እከለት፡ ለቃብል፡ ወላሔሳስ፡ ምን፡ ለዐል፡ ቀምበይበይ፡ ክም፡ ቤላ፡ ዲብ፡ ዕጎት፡ ልትጃለል፡ ወምና፡ ዕጎት፡ ዲብ፡ ዕከት፡ እብ፡ መ’ረታ ፡ (መረት)፡ ልትጃለል። ወላ፡ እከለትላ፡ ሕቅነት፡ ምንላ፡ ካልዕ፡ ዲብ፡ ጢሾ፡ ወድዋ። ሔስስ፡ ካልስ፡ ታ፡ ሐሊብ፡ ኢተሓዜ፡ ወበርበረ። ወክትር፡ ለጠዐማ፡  አንጃብካ፡ እታ፡ አንኩካ፡ ልትሻረብ። ወላ፡ መሽከሪትካ፡ ምን፡ ቃምዶ(ዛብጦ)፡ እትካ፡ ኩሉ-ክሉ፡ ኢትትወለብ። ወላእደካማ፡ ኢታሐጽባ፡ ክትር፡ ለጥዑም፡ ጸናሃ።(9)እከለት፡ ሕስዕት። ሀተሎታ፡ ሕሻካ። ሰሙይ፣ አላባ፡ ሔሳስ፣ አላባ፡ ሐሊብ፣ አላባ፡ ወበርበረ። እከለት፡ ሓጋይ፡ ሐጋይቶ ፡ታ። (10)እከለት፡ ስምፋእ፡፡ እላ፡ እከለት፡ እላ፡ ለመርዓት፡ ክም፡ ዐምሰት፡ እታ፡ ሳብዕ፡ ወርሓ፡ እግል፡ ትሕረስ፡ ዲብ፡ ዐድ፡ አቡሃ፡ ለተቀብል፡ እታ፡ ምዕል፡ እታ፡ ምሰታ፡ አግዋራ፡ ለለበሽላሃ፡ ወምስል፡ ለልደራራሀ፡ እከለት፡ ታ። እከለት፡ ደሐን፡ ዐሊ፡ ታ። (11) እከለት፡ ድራር፡፡ እላ፡ እከለት፡ እላ፡ ሐቆ፡ ቃብር ፡ ዲብ፡ ቤትላ፡ ሞታ፡ ዎክ ፡ ሞተት፡ ለለትማሱ፡ ወላልትመዬው፡ ለበልዕዋ፡ እከለት፡ ታ። ከሰልፍ፡ እግል፡ ልብልዑ፡ ክም፡ ታዐገለው፡ ምንላ፡ እከለት፡ ሰለስ፡ ነኣይሽ፡ ንጫት፡(ኵላሶ) ልትናሳእ፡ ከእብ፡ ስምላ፡ ማይት፡ ዲብ፡ ሐንተላ ፡ ዐርቃይ፡ እብ፡ ሐት፡ ሐቴ ለኩፈን፡።  እከለት፡ ምን፡ እክል፡ማሼላ፣ ምን፡ ሽዒር፣ ምን፡ ሽርናይ፣ ምን፡ ብልቱግ፣ ወምን፡ ዕፉን፡ በሽል። እከለት፡ ሰነት፡ ሰኒ፡ ግሩም፡ ለለባሽላ፡ እደሄን፡ ጥቁይ፡ አንስ፡ ሀላያ። ምንላ፡ ቃዳምያት፡ እማትና፡ እምዬ፡ አግዱባይት፡ እሲት፡ ወድ፡ ምቅልም፡ እብ፡ አብሼሎት፡ እከለት፡ ልትጃጋራ፡ ዐላ፡ አለቡ። ወሐቆሀ፡ ሐቆ፡ እምዬ፡ አግዱባይት፡ ወለቼ፡ ኣርያም፡ መሐሪ፡ ታ። እላ፡ እከለት፡ እንዴ፡ ኣብሸለት፡ ምስላ፡ ወጅባ፡ ኩሉ፡ ሰሙይ፡ እብ፡ ሔሳሱ፣ ሐሊብ፣ ምስል ፡ሔሳሱ፣ ወበርበረሁ፣ ወምንኩሉ፡ ዝያዳ፡ ዲብ፡ ጢሾ፡ ወግረተት፡ እንዴ፡ ከረታ፡ እብ፡ መከንብያሃ፡ ወቅልወታ፡ ሰበት፡ ለአከት፡ እቼ፡ እብ፡ ስምዬ፡ ወእብ፡ ስም፡ ኩሎም፡ መንሳዕ፡ ውላድ፡ ሀይገት፡ ዲብ፡ አፍሪቃ፣ ዲብ፣ አሜሪካ፣ ዲብ፡ ኤውሮጳ፣ ወእስያ፡ ለነብሮ፡ “ደም፡ ኢተብሽሊ” አገናዕ፡ ወለቼ፡ አርያም፡ እብላ። ጠቆት፡ (ውሕልና)ምን፡ እም፡ ወሩሳ። ወለት፡ ሕቼ፡ ቅድስቲ፡ ወድ፡ ህብቴስ፡ እንቲ፡ ሌጣ።

“ሐሊብ፡ ለለሐዜ፡ እብ፡ ሀወቱ፡ ወሔሳስ፡ ለለሐዜ፡ እብ፡ ዕከቱ”

ወእከለት፡ ሐብሬ፡ አለባ፡ እግል፡ ልብላዕ፡ ለለሐዜ፡ እብ፡ መንከቱ፡

ወለቼ፡ ኣርያም፡ መሐሪ፡ ልትአንገድ፡ መን አመራ፡ ዐዳ፡ ሮራ፡ ደንቨር፡ ቱ፡

ሰነት፡ ኖስ ቃርብ፡ አና፡ ወበደርኮኩም፡ ከሚኒዴ፡ ተልኩና፡

ወድ፡ ምንክብ፡ ገኣ፡ እትና፡”ንጉስ” ኮሮና።

  ፋረጎት፡ ገሌ፡ ቃላት — ሁርሁር፡ በሃለት፡ እብ፡ ሀታሃታ፡ ለትጥሕኖ፡ እክል፡ ቱ።(to grind rapidly,speed, haste) ዕከት— ምን፡ ቀርበት፡ ጣሊት፡ ለትትሻቄ፡ እት፡ ገብእ፡ እግል፡ ከዘኖት፡ ሔሳስ፡ ሌጣ፡ ቅጥምት ታ። ወላቀርበት፡ ለጭገራ፡ ኢልትማራቅ፡ ወእታ፡ ከርሳ፡ እታ፡ መገሰዪሃ፡ “መ’ረት”(መራይር) ለልቡሎ፡ ምን ፡ ጭመም፡ ፍሬ፡ ዕጨት፡ ገርሰት፡ ለፈግር፡ ጸሊም፡ ሕብሩ፡ ከሩ፡ እታ። ሰልፍ፡ ፍሬላ፡ ዕጨት፡ ድብ፡ ካልዕ፡ እንዴ፡ አታ፡ ሰለስ፡ ዮም፡ ግሩም፡ ፋልሕ፡ አስክ፡ ልትሀንተክ፡ ከዲብ፡ ማይማዮ፡ ልትቃዬር። ወክም፡ በርዳ፡ እታ፡ ዕከት ፡ ጀሉሎ። እሊ፡ እግል፡ መጻኒሒቶ፡ (preservative) ቱ፡፡ ወለሔሳስ፡ ሰበባ፡ (fungi) እግል፡ ኢሊዴ፡ ከደፊን፡ ደፊን፡ እግል፡ ኢልጸኔ፡ ለለሐቡሮ፡ ከሚካል፡ ቱ። ከእሊታት፡ መን፡ አምሀረዮም፡ ቱ፡ ምን እንብል፡ ረቢ። ሕንክል—-ነብራ (meal) ቱ። ወላ፡ ብዕድ፡ ትርጉሙ፡ ሕንክል፡ ጨዋ፡ መስወድ፡ (ሎቖታ) ወሕንክል፡ ሐሊብ፡ ሀወት፡ መስል፡ ቱ። ወሕንክል፡ ሔሳስ፡ ክም፡ ዕከት፡ መስል፡ ቱ። “ወሕንክል፡ ንሳእ፡ ሀዬኒ፡ ብርክታካ፡ ዎክ፡ ስንቂ፡ ንሳእ፡ በሀለት፡ ቱ። ለተማተምኮሆ፡ አክትበት፡ እሊ፡ ለተሌ፡ ቱ። — ፍትሕ-መሐሪ፣ አክትበት፡ ሊትማን፣ ወናፋዕ፡ ወድ፡ ዕትማን፣ ደብተርዬ፡ (ናዬ፡ ናይ፡ ሙሴ፡ በኪት)(from my journal) ወላ፡ ትጋመኩዎም፡—ሀዬኒ፡ ሐዋቼ፡ ምንዕብዬ፣ ወኣቶ፡ አብራሃም ፣ ሐሰብአነቢ፣ ቶም።

አርቶዖት፣ አንሼዖት፣ አረሞት፣ ወሰኮት፣ እግልዬ፡ ለጋንሕ፡ ኢኮን። እሊ፡ ክቱብ፡ አስክ፡ ምን፡ እደዬ፡ ፈግር፡ ማልዬ፡ ቱ።  ወዲብላ፡ ሼለቅ፡ (መርመበብ ሓበረታ )ክም፡ ፋግራ፡ ማል፡ ቀርኣቱ ፡ቱ ።(ንብረት ናይቶም ዘንብብዎ እዩ።

አስክ፡ እብ፡ ብዕድ፡ ክቱብ፡ ንትራከብ፡ ረቢ፡ ምን፡ ቀባ፡ ወዐጸባ፡ ልነጀና።

አሚን!!!

ገዓት (እከለት)

ብሙሴ፡ በኪት።

እዛ ገዓት ናይ ኣርያም መሓሪ እያ

ገዓት ዚብል፡ ቃል ካብቲ “ገዓተ” ዚብል ግሲ ዚወጸ እዩ። “ገዓተ” ማለት፡ “ንሓርጫዊ ነገር ኣብ ፈሳሲ ብምእታው እናዀሰ ዓጺቕ ልዕጣጥ ነገር ኣዳለወ፡ ማለት እዩ።” ከምቲ ኢጣልያውያን እቲ ፍቱውን ብሉጽን መግቦም ፓስታ ስፓገቲ ከም ዚዀነ ኵሉ፡ ከምቲ ደቂ ከበሳ እቲ ፍቱውን ብሉጽን መግቦም ጣይታ ሽሮንን ዝግንን ፡ ከም ዚዀነ ኵሉ፡ ከምቲ ኢትዮጵያውን እቲ ፍቱውን ብሉጽን መግቦም ጥረ ክትፎ ከም ዚዀነ ኵሉ ደቂ መትሕት(ማታሕት) እውን እቲ ፍቱውን ብሉጽን መግቦም ገዓት እዩ። ከምቲ ብግእዝ(ግዕዝ)” ወይንሰ ያስተፈስሕ ልበ “ ወይንሲ ንልቢ የሕጕሶ፡ ዚብሃል እከለት(ገዓት)ድማ፡ “ንምርኣያ እተብህግ ንምብልዓ ጥዕምቲ” ቱፋሕ” ናይ ገነት፡ ኢያ። እከለት(ገዓት)ዅሉ ዓዳ፡ ዓለምለኻዊት ኢያ። ኣብ ከበሳ ኤርትራ ዀነ ኣብ ኢትዮጵያ፡ ኣብ ፍሉይ በዓላት ከም በዓል ቅዱስ ሩፋኤልን ሕርስን ጥንስን ወዘተ. ገዓት፡ ይገዓት፡ እዩ። ስለዚ”እከለት(ገዓት)“ወይዘሮ” እያ። (እከለት)(ገዓት)ብኣምሓርኛ፡ ”ገንፎ” ይብልዋ። ብብሊን፡ ድማ፡ ”ካላ” ይብልዋ፡ ብሳሆ ድማ፡”ዳግሓ” ይብልዋ።)እስቲ፡ ሕጂ ኣብ፡ ሀይገት(ሃይገት)መንሳዕ ክንደይ ኣስማት እከሎታት (ገዓታት)ኸም ዘሎና ካብዚ ቀጺለ ይዝርዝሮ። (1) እከለት(ገዓት)ዓውዲ እኽሊ። እዛ እከለት(ገዓት)ኢዚኣ ነቶም ኣብ ዓውዲ እኽሊ፡ እኽሊ ከኽዱ ዚወዓሉ ሰባት፡ ኽበልዕዋ እትገዓት እከለት(ገዓት)ኢያ። እቶም ኣጓብዝ ነታ እከለት(ገዓት) ኽበልዕዋ ምስ ተቀረቡ ሓደ ኻብኣቶም 3 ኵላሶ ንጭብ ኣቢሉ ነቶም ብዓይኒ ዘይረኣዩ ሓሳዳትን እኩያትን መናፍስት “እዚ ሂብናኩም” ኢሉ፡ ነተን ሰለስተ ኵላሶ ይድርብየን። (2) እከለት(ገዓት)ሁርሁር ። እዛ እከለት(ገዓት)ኢዚኣ ጥንስቲ ሰበይቲ ክትሓርስ ቅልውላው ምስ ሓዛ ኣዲኣን፡ ምስ ጎሬባብታን ኣንስቲ እንዳ ኣቦኣ (ንጓላ ማለተይ እየ) ዀይነን ብሃታ ሃታ እኽሊ ጥሒነን ዝቅርብኣ እከለት(ገዓት) እያ። “ሁርሁር” ማለት፡ “ሃለብለብ” ታህዋኽ ማለት እዩ። (3) ገሺሽ።

ገሺሽ ማለት ሺሻይ ክብሎ ይኽእል እየ። እዚ ኣብ መዓልቲ ሕጸን መርዓን ተስካርን ዝቕረብ እከሎታት(ገዓታት)ማለት እዩ። (4) እከለት ኣርብዓ (ገዓት ኣርብዓ)

 እዛ፡ እክለት (ገዓት)ኢዚኣ፡ መርዓት ኣርብዓ መዓልቲ ምስ ገበረት ሕጽኖታ ምስ ወደኤት ኣዲኣ ወላዲታን ምስ ኣደታት ኣንዳ ኣቦኣን ጎሬበታን ብርክት ዚበለ እከሎታት (ገዓት) ሒዜን ይበጽሓኣ። ካብተን ብርክት ዚበላ እከሎታት(ገዓታት) እታ ዚዓበየትን ብዙሕ ጠስምን በርበረን ዘላዋ ተመሪጻ እታ ሓማት ኣደ ጓል ንሰብኣይ ጓላ ትህባ። ሰብኣይ ጓላ ተቀቢሉ ምስ ስድራ ቤት ኣቦኡ ዀይኑ ይድረራ። እዛ እከለት(ገዓት) ”ኣርብዓ” ትብሃል። (5) እከለት(ገዓት) ዋጣን ዓንቀር ዚኸልእን ዜናን። ወራዶ መርዓ ኣብ እንዳ ጓል ምስ ኣተዉ ካብቲ ንድራሮም ዚጋዓት (እከሎታት) ብዙሕ ገዓት፡ ሰለስተ ንበይነን ተፈልየን ሓንቲ ንዋጣ፡ ሓንቲ ንዓንቀር ዚኸልእ፡ ሓንቲ ንዜናይ፡ ይወሃባ። እቲ ዋጣ ንቤተ ሰብ እንዳ ጓል ኪዋጢ ይሓድር። ዓንቀር ዚኸልእ ፍሉይ ክብሪ ኣለዎ። ዜናይ ድማ ይምርቕ።( ፍትሕ መሕሪ ገጽ 114- 115 ርአ) (6) እከለት ክሽክሻን( ገዓት ክሽክሻን) እዛ እከለት(ገዓት) ኢዚኣ ኣዝያ ዓባይን ንዓበይቲ ዓዲ ንሹምን ምስለኒን ጭቃን ሼኽን ቀሺን በዓል ውዕለትን እትቕረብ እከለት(ገዓት) ኢያ።(7) እከለት (ገዓት) መኣካት (ወይ መኣኮት)። እዛ፡ እከለት(ገዓት)ኢዚኣ፡ ንእሽተይ ግናኸ ብዘይ ጸባን በርበረን ብጠስሚ ጥራሕ ጨፈቕፈቕ ዚበለት እከለት(ገዓት)ኢያ። መርዓት ካብ እንዳ ኣቦኣ ናብ እንዳ ሰብኣያ ክትነቅል ኣብ በቅሊ ምስ ጸዓንዋ እታ ኣዲኣ ንኤዕሩኽ ናይቲ መርዓዊ ፡ ትህባ፡፡እቶም ኤዕሩኽ ነታ እከለት(ገዓት)ንማለቱ ትንክፍ ኣቢሎም ናብ ኣደ እታ መርዓት ይመልስዋ። እታ ኣደ መርዓት ኣብ ገዝኣ ሒዛታ ተኣቱ እሞ፡ ብድሕሪ እቲ ኣግነት(አብሎ ብትግሬ) ተንኮበት ክፍት ኣቢላ ነቶም ብድሕሪት ዀይኖም ይጽበዩ ዝነበሩ ቖልዑ ክትህባን ካብ ኢዳ ክመንጥልዋን፡ሓንቲ።(8) እከለት(ገዓት)ሕቅነት። እዛ እከለት(ገዓት) ሕቅነት ኢዚኣ ካብተን ካልኦት እከሎታት (ገዓታት) ፍልይ ዚበለት እያ። ኣደታትና ንጠስሚ ዚኸውን ልኻይ ከምክኻ ቍራዕ ይስኽትታ እሞ፡ እቲ ንጠስሚ ዚኸውን ልኻይ ምእንቲ ክመክኽ ኣብቲ ቍራዕ የእትውኦ። ምስ መከኸ፡ ኣብ ሓደ ዓብይ ሒላብ ይግልብጥኦ። ጽንሕ ኢለን፡ ኣብቲ ቍራዕ ኣዝዩ ድኹም ዝተጣሕነ ቆሎ ሓርጭ ስገም የእትዋ እሞ፡ እቲ ዚመከኸ ልኻይ መሊሰን ኣብቲ ቍራዕ ይግልብጥኦ። ኣጸቢቁ ይፈልሕ። ድሕሪ ቁሩብ ግዜ ቍራዕ ይወርድ። እቲ ሕሩጭ ኣብቲ ቍራዕ ብታሕቲ ይተርፍ፡ እቲ ጠስሚ ድማ፡ ጸረር ወይ ብላዕሊ ጸብለል ምስ በለ ኣብ “ዕከት”(ብትግርኛ “ዕብንቶ”ይብልዎ መስለኒ) ዚተብሃለ ካብ ቆርበት ጤል ዚተሰርሔ ለቖታ ይግልብጥኦ። ኣብ ውሽጢ እታ ዕከት ኣብቲ መቀሜጭኣ “መ’ረት” ዚተብሃለ ካብ፡ ፍሬ ገርሰት ዚተብሃለት ኦም ዚተጾሞቔ (extracted) ቡናዊ ዚሕብሩ ለገግ ዚብል ፈሳሲ የእትዋላ። እዚ ድማ፡ እቲ ጠስሚ ጥዑም ጨናን መቐረትን ምእንቲ ኺህልዎን ከምእውን ከይስብብ ወይ ከይስይሕ ወይ ከይዕሱ ዚከላኸል (preservative) ለገግ ዚብል ፈሳሲ ነገር እዩ። እቲ ሓርጭ ስገም ድማ፡ እከለት(ገዓት)ዀይኑ ካብቲ ቍራዕ ወጺኡ ናብ ሒላብ ይግልበጥ። እዛ እከለት(ገዓት) ኢዚኣ “ሕቅነት “ትብሃል። ኣዝያ- ኣዝያ ጥዕምቲ ኵትር እቲ ጠዓሚ ኣጻብዕትኻ ትቕርጥም።(9) እከለት(ገዓት) ሕስዕት ።( ብትግርኛ ሓስአ ግሲ ክኸውን ኰሎ ቅብኢ ሰኣነ ማለት እዩ) እዛ እከለት(ገዓት)ኢዚኣ ሰኣን ጸባን ጠስምን ኣብኣ፡ኸላ ትብላዕ።  (10)እከለት (ገዓት)ስንፋእ (ሽምፋእ።) እዛ እከለት( ገዓት) ኢዚኣ መርዓት ምስ ጠነሰት ልክዕ ኣብቲ ሻብዓይ ወርሓ፡ ኣብታ ድሮ ንእንዳ ኣቦኣ ክተሓርስ እትብገሳላ ምሸት፡ ጎሬባብታ ኣብ ገዝኣ ተኣኪበን ዝግዕታኣን ግዒተን ብሓንሳብ ዚድረራኣ እከለት(ገዓት)እያ።(11) እከለት(ገዓት)ድራር። እዛ እከለት(ገዓት)ኢዚኣ ድሕሪ ቀብሪ ናብቲ እንዳ ሓዘን ዘማስዩን ዝሓድሩን ዚድረርዋ እከለት(ገዓት)ኢያ። ቅድሚ ምብልዖም ሓንቲ ካብተን ኣንስቲ ሰለስተ ኵላሶ ወሲዳ፡ ስም ናይቲ ምውት ሰብኣይ ይኹን ሰበይቲ እናረቝሔት ኣብ ትሕቲ እቲ ዓራት በብሓደ ትድርብየን። ካብተን ቀዳሞት ኣደታትና ኣደና ኣግዱባይት ሰይቲ ወድ ምቅልም መንሳዕ ቤት ኣብረሄ ብምግዓት እከለት(ገዓት) ዚወዳደርኣ ኣንስቲ ኣይነበራን። ኣዝያ ጥቅውቲ ኣደ ነይራ። በዚ ሕጂ ዘለናዮ ግዜ(ጊዜ) ድማ፡ እነሆ ጓለይ ወይዘሮ ኣርያም መሓሪ ብዓልቲ ደንቨር (ኣሜሪካ) ተኪኣታ። እዚ እከሎታት (ገዓታት) ትርእይዎ ዜለኹም ጓለይ ኣርያም ዚገዓተቶ እዩ። ስለዚ ብስም እቶም ኵሎም ኣብ ሙሉእ ዓለም ዚርከቡ መንሳዕ ደቂ ሀይገት(ሃይገት) ኣገናዕ ወሓለ ጓል ወሓለ ወይዘሮ ቅድስቲ ህብተስ ወለት ዕሉም እናበልኩ ንኣርያም የቐንየልና ይብላ።

መወከሲ ናይዚ ጽሑፈይ –ጽሑፋት ናይ ፕሮፈሰር ሊትምንን ናፋዕ ወድ ዕትማንን፡ ካብ ናይ መስታወሻ ደብተረይን (from my journal) ከምእውን ካብ ዓበይቲ ኣሓተይን ዞማይን ኣቶ ኣብረሃም ሐሰብኣነቢ እዩ። እርማት፡ሃናጺ ርእይቶ፡ሃናጺ ነቐፌታ፡ መወሰኽታ፡ መደረብታ፡ ንዓይ ኣይምልከትን እዩ። እዚ ጽሑፍ ቅድሚ ኣብቲ መርበብ ሓበረታ ምውጽኡ ዋንኡ ኣነ እዬ። ኣብቲ መርበብ ሓበረታ ምስ ወጸ ግን ዋናታቱ ኣንበብቱ እዮም ።  ኣስክ፡ እብ፡ ብዕድ፡ ክቱብ፡ ንትራከብ ረቢ፡ ምን፡ ቀባ፡ ወዐጸባ፡ ልነጀና።

አሚን!!!

ፋካ፡ እት፡ ኣፍ-ዓበድ (ኣፍዓበት) ትትፌደ።

እብ ፡ ሙሴ፡ በኪት

6/25/2020

እትላ፡ ገኣ፡ ልግባእ፡ ወክድ፡ ለተሀገዎ፡ ወላ፡ ወደዎ፡ ዎክ፡ ምን፡ ሀይባይ፡ ለንትከበቶ፡ ህያብ፡ ማ፡ ህድየት፡ ብዙሕማ፡ ዐለቦት፡ ወሓሰቦት፡ ወፈያገት፡ ኢልትሀየቦ፡ ገብእ። እግልሚ፧ ምን እንብል፡ ክም፡ ልሙድ፡ ወክም፡ አመል፡ ልትሓሰብ። እሊ፡ ልግባእ፡ ዲኢኮን፡ ዲብ፡ ወክድ፡ መሓገዝ፣ ወክድ፡ ጸገም፣ ወክድ፡ ሕማም፡ ወጽማም፣ ወክድ፡ ዕጾ፣ ወክድ፡ ዐለዮ፣ (ስደት) ወክድ፡ ሸፍ፣ ወክድ፡ ብቆት፣ ወዕቆት፣ ወክድ፡ ሽንቆ፣ ወርምቆ፣ ወክድ፣ ጸበባ፣ ወሰበባ፣ ወእሉ፡ ለመስል፡ ለተሀደገት፣ ለትፋዐለት፣ ለተረከት፣ ወላታሀየበት፡ ኩሉ፡ ፍንቱይ፡ ዐለቦት፡ ወሓሰቦት፡ ልትሀየቦ። አካኑ፡ ጽንዕታ፡ በሀለቼ፡ ቱ። እት፡ ሰነት፡1981ዓ.ም.እብ፡ ሽቅል፡ ምን፡ ድጌ፡ ኣስመራ፡ ዲብ፡ ድጌ፡ ከረን፡ እትላ፡ ቀየርኮ፡ እቱ፡ አለላት፡ ለሰምዐክዎ፡ እግል፡ እሊ፡ ክቱብዬ፡ ጨወት፡ ወበርበረተት፡ ለገብእ፡ እግል፡ አትሀጅከኩም፡ ሐዜ። ወርሕ፡ ሐምለ፡ 6 ምዕሉ፡ ሰነት፡1977ዓ.ም. ሸዐብየት፡ ድጌ፡ ከረን፡ እትላ፡ ጸብጣው፡ እታ፡ ምዕል፡ ክም፡ ገበራይ (civil)እንደ፡ ገኣ፡ (እንደ፡ ታሓባሻ) ሸቃ፡ ለዐላ፡ ኦሮ፡ ዓስከሪ፡(ናይ ኢትዮጲያ) እንደ፡ ትጻባጣ፡ እብ፡ ክልኦት፡ ጅንዲ፡ ናይ፡ ሸዐብየት፡ እት፡ ልትከብከብ፡ ሸንከት፡ ፎርቶ፡ ከረን፡ እት፡ ገይሶ፡ እቡ፡ አመት፡ አለባ፡ ኦሮ፡ ወድ፡ ከረን፡ ስጃረቱ፡ እት፡ ለተንን፡ ድግል፡ ቤላ፡ እቶም። ለወክድ፡ ለዓስከሪ፡ እግላ፡ ወድ፡ ከረን፡ አምሮ፡ ሰበት፡ ዐላ“ፍላን፡ አሰርላ፡ እታ፡ አፉካ፡ ለሀለት፡ ስጃረት፡ ሀበኒ፡ ቤሎ።” ለወድ፡ ከረን፡ ደኣም፡ እትላ፡ ጂቡ፡ ለዐላ፡ ፓኮ፡ ስጃረት፡ ክም፡ ሀለት፡ ሀበዩ። ለወክድ፡ ለዓስከሪ፡ ሐቴ፡ እግል፡ ኖሱ፡ ወክልኤ፡ እግላ፡ ከብኩቦ፡ ለዐለው፡ ክልኦት፡ ጅንዲ፡ ፋቅሓ፡ (ሀባ)። እሊ፡ ልግባእ፡ ዲኢኮን፡ ለዓስከሪ፡ ምስል፡ ብዕዳም፡ ምርኮ፡ ዓፎ፡ ክም፡ ተሀየበዩ፡ ዲብ፡ ዐዱ፡ ግብለት፡ ኢትዮጵያ፡ አቅባላ። ለዓስከሪ፣ ለቃዳሚቱ፡ እንደይ፡ ተክህኖ፡(ከይኣኽሎ)፡ እት፡ ወርሕ፡ ሕዳር፡ ሰነት፡1978 ምን፡ ትግራይ፡ እንደ፡ ቃንጻ፡ እብ፡ እንክር፡ ተስነይ፡ ምስላ፡ ድጌ፡ ከረን፡ ለኣታ፡ ደሽ (ዓቃይቶት) ኢትዮጵያ፡ እት፡ ማርሕ፡ ዲብ፡ ድጌ፡ ከረን ፡ አቅባላ። ሐቆ፡ ሐቴ፡ ሳምን፡ ለዓስከሪ፡ እት፡ ድካንላ፡ ወድ፡ ከረን እንደ፡ ገሳ፡” ፍላን፡ ሐዜ፡ ሀለኮ፡ እታያ፡ ሀላ፡”ቤላ ፡ ከትሰኣላ፡” ፍላን፡ ፋግር፡ ሀላ፡ ክም፡ ቤለዎ፡ ትም፡ እት፡ ልብል፡ አቅባላ። እባ-እባ፡ ለወድ፡ ከረን፡ ልትሓዜ፡ ክም፡ ሀላ፡ ሰበት፡ አሰአለዎ፡ ዲብላ፡ እት፡ ድዋራት፡ ድጌ፡ ከረን፡ ለሀላ፡ ቃወሺ፡ ጌሳ፡ ከተሓባዓ። ለዓስከሪ፡ ሐቆ፡ ክልኤ፡ ዮም፡ እብ፡ ድግማን፡ እትላ፡ ድካን፡ ናይ፡ ወድ፡ ከረን፡ እንደ፡ ጌሳ፡ “ኣና፡ ፍላን፡ ልብሉኒ፡ ወፍላን፡ ሰኔት፡ ዋዲ፡ እግልዬ፡ ቱ፡ ከፈኩ፡ እግል፡ እፍደዮ፡ ሐዜኮሆ፡ ዲኢኮን፡ እግል፡ ብዕድ፡ጋር፡ (ጉዳይ) ኢሐዜክዎ፡ እህ፡ እንደ፡ እላ፡ ንኢሽ፡ ጀዋብ (ወራቀት) ሆቦ፡ እልዬ፡” ቤላ፡ ወእባሁ፡ ጌሳ፡ ሐድ፡ጋሩ፡ እግል፡ ልግባእ። ጀዋብ፡ እንደይ፡ ደንግር፡ ዲብላ፡ ወድ፡ ከረን፡ ትለኣከት። ለወድ፡ ከረን፡ ጀዋቡ፡ ከስታ፡ ወክም፡ ቃርኣያ፡ መን ፡ ክምቱ፡ አግራሳ( ፈለጠ) ወእት፡ ልስዔ፡ ከረን ፡ አቅባላ፡ ከትቃበለዩ። ሐቆ፡ ፋይሕ፡ መትሰላላም፡ ለዓስከሪ፡”በዐል፡ ፈክዬ፡ እንታ፡ ከሚ፡ ተሐዜ” ቤሎ። ለወድ፡ ከረን፡ ሀዬኒ” ሐቆ፡ ክልኤ፡ ሳምን፡ ርጋዝ፡ ናይ፡ አቡዬ፡ ሀላ፡ እልዬ፡ ከእብ፡ ሰላዲዬ፡ ለእዛበዮ፡ ገሌ፡ ሑድ፡ ሽከር፡ ወቡን፡ ዎሐዜኮ“ ቤሎ። ለዓስከሪ ሀዬ፡ “በእነ ይሁንብህ “ዲብዬ፡ ሕደጎ”ቤላ፡ ከትሳራሓዩ። ወእታ፡ ፋጅራ፡ ኦሮ፡ ኩንታል፡ ሽከር፡ ወኦሮ፡ ኩንታል፡ ቡን ፡ ምን፡ መክዘን፡ መሻሪፍላ፡ ደሽ፡ እብላሃ፡ ሀበዩ። (ለወክድ፡ ሎሄይ፡ ገበይ፡ ሱዳን፡ ድቡእ፡ ሰበት፡ ዐላ፡ ከረን፡ መሓገዝ፡ ቡን፡ ወሽከር፡ ሻክዓ፡ ዐላ)። ወእብላ፡ ለርጋዝ፡ ግሩም፡ ሐልፋ። እትላ፡ ምዕል፡ ጸላም ወመስደድ፡(ጭንቂ) ለወድ፡ ከረን፡ እግላ፡ ዓስከሪ፡ ምን፡ ልትሄረሮ፡ ዎክ፡ ኢሀይባካ፡ እሊ፡ ሖጻ፡ ሀብኮካ፡ ብህሉ፡ ምን፡ ገብእ፡ እትላ፡ ምዕል፡ መርሀዮሁ፡ ለዓስከሪ፡ እግላ፡ ወድ፡ ከረን፡ ከአፎ፡ ወትቃራሐዩ፡ መስለኩም፧ በሊሱ፡ እግል፡ ቄርኣይ ፡ ሐድጎ። እብ፡ ህግያ፡ ትግሬ፡ ሐቴ፡ መሰል፡ ሀለት፡፡” ገመል፡ ብሹል፡ ገሮቡ፡ ኢትሕዘዮ፡ እብ፡ ቃስብ” ገመል፡ ቅጹብ፡ ማ፡ ሕንጉጥ፡ ዐባርተንኩር፡ ስሩሕ፡ እብ፡ ሒለት፡ እግል፡ ትጽዐኖ፡ ኢትፈትን፡ በሀለት፡ ቱ። ገመል፡ ስፍሩይ፡ ገሮቡ፡ ሽሉሕ፡ (ዕባራ) ወዲዒፍ፡ መጽዓን፡ ዎክ፡ ጾር፡ ክቡድ፡ እንደ፡ ጸዐንክሁ፡ እሊ፡ እንደይ፡ ለክህናካ፡ (ከይኣኽለካ) እኩይ፡ ሸርነብክሁ፡ ምን፡ ገብእ፡”ከረቢ”ሕሻካ፡ ዕለት፡ እንደ፡ ማቅዓ፡ እሉ፡ ወክድ፡ ከረም፡ ዎክ፡ ቃይም፡ እንደ፡ ባልዓ፡ ክም፡ ራሻዳ፡ ወክም፡ ራባዓ፡ ጀብለቱ፡ እንደ፡ ካራ፡ እት፡ ለሃድር፡ ምን፡ ምግብ፡ ብዝሓም፡ እንደ፡ አለላ፡ ለፈግራካ፡ ከእንደ፡ አታብራካ፡ እትካ፡ ግሩም፡ ሐሼካ፡ ኣስክ፡ *ደቦከን፡ ተፈግር፡፡ ወእብላ፡ እብ፡ እኪት፡ ፈካ፡ ፌደካ። አዜ፡ እት፡ ረአስላ፡ ክቱብዬ፡ እግል፡ አቅብል። ክምላ፡ ተአሙሮ፡ ምን፡ ወርሕ፡ የካቲት፡ ናይ፡ እላ፡ ሰነት፡(2020)እንዴ፡ አንባታ፡ እብ፡ ሰበብ፡ ሕማም፡ ለበድ፡ ኮሮናቫይረስ፡ ክል፡ ምንእንና፡ ዲብ፡ አብያትና፡ ውሹባም ፡  ወእብ፡ ፍርህ፡  “እዛና”ሓር፡ እንደ፡ ደገልንሁ፡ ጫፍራም፡ ሀለና። እት፡ ወርሕ፡ ግንቦት፡ 4 ምዕሉ፡ ሰነት፡2020 ሐቴ፡ ጸዐዳ፡ አሜሪካይት፡ ወለት፡ ድያነት፡ መሓበራ፡ እግል፡ በዐል፡ ቤቼ፡ ቴሌፎን፡ እንደ፡ ዘብጠት፡ እታ፡ “እት፡ አፍ፡ ልዳትላ፡ ቤትኪ፡ (ቢስኩት) ባቅሳዊት፡ እብላ፡ ናይ፡ ሰብ፡ በዲር፡ ናይ፡ ውላድ፡ ሀይገት፡ ልሙድ፡ በሀሎት፡ ቱ(ኣበሃህላ)፡ ሐድገት፡ ሀለኮ”ክም፡ ቴላ “ ሰኒ! ከርኪ፡ ልብዛሕ” እት፡ ትብል፡ ለባብ፡ ከስተት፡ ከእግላ፡ ባቅሳዊት(ቢስኩት)ቤት፡ ኣተቶ፡ ከእብ፡ ድግማን፡ ሐማደታ፡ ዎሓቆሁ፡ ምን፡ ሕድ፡ ትባላሓያ። ለባቅሳዊት፡ ዲብ ፡ ንኢሽ፡ ዐሺነቲት፡ ጎማ( ፕላስቲክ)እንደ፡ ተዓቃራ፡ ስም፡ በዐል፡ በቼ፡ ወስም፡ ኣብዕባ፡ ለትከተበት፡ እታ፡ ንኢሽ፡ ወራቃት፡ ክም፡ “ነደለቲት”(ስቝሬን)( እብ ትግርኛ) ስቅል፡ ለትቤ፡ እታ፡ እት፡ ገብእ፡ እብ፡ ዕልብ፡ አርባዕ ፡ ተን። ክልኤ፡ እግል፡ በዐል፡ ቤቼ፡ ወክልኤ፡ እግልዬ፡ በሀለት፡ ቱ።

ለህያብ፡ እብ፡ ብዝሔ(quantity)መዘንኩሁ፡ ዎክ፡ ረኤካሁ፡ ምን፡ ገብእ፡ ሑድ፡ መስል፡ ወእብ ፡ ሽክል፡(quality)መዘንካሁ፡ ዎክ፡ ረኤካሁ፡ ምን፡ ገብእ፡ ሰኒ፡ ሕሩይ፡ “ወጂብ”ዎዝቡን፡ ህያብ፡ ቱ፡ !!! አምዕል፡ ጸጋም፡ ልግባእ፡ ማ፡ አምዕል፡ መርሀዮ፡ ምን፡ ግራላ፡ ህያብ፡ ለሀላ፡ ሰኒ፡ ቀልብ፡ ዐለቦት፡ ወሐሰቦት፡ ሀሚም፡ ወቃሚም፡ ቱ፡ (caring,and thinking about others) ለልትረኤ፡ ዲኢኮን፡ ብዝሔ ዎክ፡ ሓዶት፡ ናይላ፡ ለእግሉ፡ ተሀይብ፡ ወላትትከበት፡ ህያብ፡ ኢኮን።” ዝያዳ፡ ፈርሓት፡ ምን፡ መትካባት፡ እት፡ ሀዪብ፡ ቱ፡ ለሀላ”ለልብል፡ ክቱብ፡ ቱ። ”There is more happiness in giving than there is in receiving “ እላ፡ በዐል፡ ፋታይ፡ ልብ፡ ለገኤት፡ እሲት፡ እትላ፡ ናይ፡ ተምሳል፡ ልባ፡ (figaurative heart) አርባዕ፡ ወክድ፡ አርባዓ፡ ኣካን፡ ክም፡ ብና፡ እብላ፡ ሙቁራት፡ ወጥዑማት፡ አርባዕ፡ ባቅሳዊት፡(ቢስኩት) እትሊ፡ ወክድ፡ ርቅ፡ ወብቆት፡ ሰበት፡ አከደት፡ እግልና፡ ወገላዳ፡ ገለድ፡ ሐጥጥ፡ ክምቱ፡ ሰበት፡ አማርና፡ ሕናማ፡ እብ፡ እንክርና፡ እትላ፡ ናይ፡ ተማስል፡ ልብና፡ አርባዕ፡ ወክድ፡ አርባዓ፡ ውቁል“**ቀዋጢ” እዱሉያም፡ እግላ፡ ሀለና። ምን፡ ውሽብ ፡ ክም፡ ትጣላቅና፡ ስልቃ፣ ሜስ፡ ወማሳ፣ ሽብሕት፡ ለትትሐረድ፡ እቱ፣ ***ሼደሊ (ቡን) ለፋልሕ፡ እቱ፣ ከበሮ፡ ለልትሀንደግ፡ እቱ፣ ጭራ- ዋጣ፡ ለይለይ፡ ወጢጥ፡ ለልብል፡ እቱ፣ “ ብሓኸለን ጥብስን ብርለን ሜስን” ጸብሕ፡ ወድራር፡ እግላ፡ ወእግል፡ ዕያላ፡ እግል፡ ኒደ፡ ምን፡ አዜ፡ እትላ፡ ናይ፡ ልብና፡ “ ዓውደ ኣዋርሕ” ሕንጹጻሙ፡ ሀለና። ወረቢ፡ ሰብኡ፡ ሊደና። ህያብ፡ እብ ህያብ፡ እታ፡ ፋጅራ፡ ኢትበልሶ። እግልሚ፧ እንቤ፡ ምን፡ ገብእ፡ ምንግራላ፡ ዎክ፡ ምን፡ ረሓርላ፡ ህያብ ለሀላ፡ ማቁረት፣ ጨወት፣ ጠዓም፣ ፈክ፣ ወለዘት፡ ለበደ። ዎክ” ሰሉፍ፡ ብቅመት፡ ወበትክ” ገብእ። በዐል፡ ቤቼ፡ እታ፡ ፋጅራ፡ ባቅሳዊት (ቢስኩት) እንደ፡ ዛበት፡ እትላ፡ መስኒያታ፡ ምን፡ ተባጽሖ፡ “ዎ!(ho) እንኪ፡ ባቅሳዊትኪ፡ ኢለትሓዘኒ፡ በሀለታ፡ ቱ፡” ለልብል፡ ሓሳብ፡ እትላ፡ መስንዬታ፡እግል፡ ልምጻእ፡ ቃድር ። ወእግል፡ ትደማላማ፡ ቃድር። ወእባ፡ ኦሮ፡ እንክር፡ ህያብ፡ ክም፡ ሀብካ፡ እግል፡ ትትፋወሽ፡ እቡ፡ አለብካ። እግልሚ፧ ምን፡ ግራላ፡ ህያብ፡ ለእግሉ፡ ሀብካ፡ ለሀላ፡ “ጨዋ፡” ዲብ፡ መሽግ፡ ለቃብል። “እዴ፡ ድማንካ፡ ለወደቶ፡ እዴ፡ ድገለብካ፡ ኢታኣምሮ፡” ክቱብ፡ ቱ። እግል፡ በዐል፡ ሰኔትካ፡ ወበዐል፡ ፋካ፡ ሑድ፡ ወክድ፡ እንደ፡ ነስኣካ፡ እንደ፡ ሑድ፡ አትባደካ፡” ዮም፡ እንደ፡ ምስል፡ ንትጻባሕ፡ ዎክ፡ ንትደረር፡” እግል፡ ቲበሎ፡ ቃድር። ዎክ፡ ዲብ፡ በዓል፡ አምዕል፡ መትወላዱ፡ ወውራዩ፡ ህድየት፡ እግል፡ ተሀቦ፡ ቃድር። እግል፡ ኦሮ፡ ገበይ፡ ለበደት፡ ምኑ፡ ገበይ፡ ሐብረኒ፡ ክም፡ ቤለካ፡ ከክም፡ ሐበርክሁ፡ ሚልትሳማዓካ፧ እግል፡ ኦሮ፡ ነፈር፡ ተብዓት፡ ልግባእ፡ ማ፡ አንሰት፡ ዲብ፡ ወክድ፡ ሐዘኑ፣ ሕማሙ፣ ጸገሙ፣ዲብ፣ ወክድ፡ እስሮሁ፡ ወከርበጆት፣ እት፡ ክእና፡ ናይ፡ ወክድ፡ ውሽብ፡ እብ፡ ርዝቅ፡ ልግባእ፡ ማ፡ ጽድቅ፡ እብ፡ ተሌፎን፡ ልግባእ፡ ማ፡ ጀዋብ፡ ከአፎ፡ ሀለካ፡ ዎክ፡ ከአፎ፡ ሀለኪ፧ ትቤ፡ ምን ገብእ፡ ሚ፡ ልትሰማዕካ፧ እትላ፡ ማጽእ፡ ወክድ፡ ብእሳ፡ እግል፡ “ሩከት” ወለት፡ ድወዳ፡ እብላ፡ ወደዩ፡ ሰኒ፡ ውዳይ፡ ዎፌኩ፡ እብ ዕጹፍ፡ ክም፡ ትፋዳ፡ እግል፡ እክተብ፡ ቱ።

አትአመሮት>>> ክል፡ ወክድ፡ እብ፡ ትግሬ፡ እንደ፡ እንከትብ፡ ለባዝሕ፡ ወክድ፡ እብላ፡ ቀዳማይ፡ ፊደል፡ ቱ፡ ለለኣንብት። መሰለን፡ ኒበል “ ሃይገት” ሀይገት፡ እግል፡ ልትከተብ፡ ሀላ፡ እሉ። ባዓል፡ ባቃል፡ “በዐል፡ በቃል” እግል፡ ልትከተብ፡ ሀላ፡ እሉ። “ዓድ” ዐድ፡ እግል፡ ልትከተብ፡ ሀላ፡ እሉ። “ዋዓል” ወዓል፡ “ሃበት” ሀበት፡ “ማጻ” መጻ፡(መጺኡ) እግል፡ ልትከተብቡ። ለቃል፡ “ዎ”ሀዬኒ፡  “ወ “ እግል፡ ልትከተብ፡ ሀላ እሉ። “ወ”as, and ክም፡ በሀለት፡ ቱ። “ዎ”ሀዬኒ፡ ክም፡ ho! በሀለት፡ ቱ። “*ደቦከን” እቤ፡ እትሊ፡ ክቱብዬ፡ “ደቦከን”pollen በሀለት፡ ቱ። ** ቀዋጢ >> ቂጦ፡ መንበር፡ ቱ። *** ሼደሊ>> ቡን ፡ ቱ። “ወሼደለ” ሀዬኒ፡ እሊ፡ ለእታ፡ ድቅም፡ ወድዎ፡ እሻሮታት፡ ቱ። (to burn stripes on the cheek) “ወሼደለ፡ ረኣሳ፡ ዶራ፡ ሳበረቶ፡ ለቅሮራ” ቤላ፡ ለሔልያይ፡ ሕሻካ።  “ወፋካ፡ እት፡ ኣፍ-ዓበድ(ኣፍ-ዓበት) ፌዴ”ሚ፡ በሀለት፡ ክምቱ፡ ሐሪት፡ ዮም፡ ነሀድግ፡ እቡ። ረቢ፡ ሰብኡ፡ ሊደና።

አስክ፡ እብ፡ ብዕድ፡ ክቱብ፡ ንትራከብ፡ ረቢ፡ ምን፡ ቃባ፡ ወዐጻባ፡ ልነጀና።

አሚን!!!