ሐሊብ።

እብ፡ ሙሴ፡ በኪት።

4/28/2020

ዮም፡ ሐሊብ፡ ወአትና፡ ጽኑብል፡ ሰበት፡ ፋቃድኮ፡ እብ፡ ሐሊብ፡ ክተብ፡ ቤለኒ፡ ለአዋይንዬ። ሐሊብ፡ ሐሊብ፡ ቱ፡ ደአም፡ ብዙሕ፡ አስማይ፡ ቡ፡ ክምላ፡ ጅንሱ፡ በሀለቼ፡ቱ። (1) ሐሊብ፡ ማጢቅ፡ —(sweet/raw milk) ገሌ፡ እንደይ፡ ልትሓበር፡ እቱ፡ ወእንደይ፡ ፋልሕ፡ እባ-እባ፡ ለትሰትዮ፡ ዎክ፡ እግል፡ ልትማሓጽ፡ እት፡ ተብል፡(ቶፋ) ለልትጀለል፡ ሐሊብ፡ ቱ። (2) ሐሊብ፡ ውጹር፡ —(sour milk) እብ፡ ተብል፡ ለትማሓጻ፡ ከላዝበዱ፡ እንደይ፡ ልትዓሬ፡ ዎክ፡ እንዳይ፡ ልትፈንተ፡ ምኑ፡ እሊ፡ ሐሊብ፡ ውጹር፡ እንብሎ። ወጠዐሙ፡ ማልሕ-ማልሕ፡ ቱ። (3) ሐሊብ፡ ሕቃን፡ — ለዝበድ፡ ክም፡ ታዓራ፡ በሀለት፡ ክም፡ ትፋንታ፡ ምኑ፡ ለተርፍ፡ ማልሕ፡ ሐሊብ፡ ቱ። (4) ሐሊብ፡ ክቡህ፡ — (milk milked into a vessel which is cleaned by heating) እት፡ ሰልፍ፡ ለሐሊብ፡ ልትሐለብ፡ እታ፡ ከሮት፡ ዎክ፡ ዐሙር፡(milk pail made of palm-wattle) ግሩም፡ ትትካባህ፡ እት፡ ምን፡ ለዐል፡ እሳት፡ ዎክ፡ ገሀር፡(ጓህሪ) ሐፈጽ፡ ለልብል። ወእባ፡ ሕፉና፡ እንደይ፡ በርድ፡ ተሐልብ፡ እታ። እሊ፡ ሐሊብ፡ ክቡህ፡ ልትበሀል። አወል፡ ጼናላ፡ ሐሊብ፡ ቅዱይ፡ ቱ። ሀነን፡ ልብል፡ ወክም፡ ጠዐምክሁ፡ መሽከሪትካ፡ እንዴ፡ ቃምደው፡ እትካ፡ ኢተሓድጎ። (5) ሐሊብ፡ ሐርጽ፡ — እታ፡ ዐሙር፡ (ዓማይር)፡ ክም፡ ተሓላባ፡ ነአይሽ፡ እበን፡ ሐምል፡ እብ፡ ገሀር፡ (ጓህሪ)ግሩም፡ ለሐፍና፡ ከሩ፡ እቱ፡ ወእቡ፡ ፋልሕ፡ ወክም፡ በርዳ፡ ናይ፡ ኖሱ፡ ሽከር፡ ፋጥር። ወክትር፡ ለጠዐሙ፡ “ማይታም፡ ለቃንጽ” (6) ሐሊበት፡ — ቅጥረት፡ ሐሊብ፡ (a drop of milk) ወላካልእ፡ ትርጉማ፡ (ሐሊበት ሕማም፡ ግድሪ፡ ቱ።(small-pox) ከላ ፡ሐሊበት፡ ናይ፡ አዳነሶት፡ ስምታ። (euphemism)። (7)ሐሊብ፡ ክልሐብ፡ — አስቡሕ፡ ለልትሓለብ፡ ሐሊብ ቱ።(8) ሐሊብ፡ ክዋና፡ — እግል፡ ሑድ፡ ወክድ፡ ለመቃርብ፡ አሓ፡ እት፡ ደብር፡ ከሌብ፡ ወዱ፡ እላ፡ ኣስክ፡ ወልድ፡ ከገሌ፡ እት፡ ሳምን፡ ሐቴ፡ ወክድ፡ ለተለች፡ እግላ፡ ሰብላ፡ አሓ፡ ሐሊበታይ፡ ለማጹእ፡ እግሎም፡  ወእሊ፡ ሐሊብ፡ ክዋና፡ ልትበሀል። ወክለን፡ ክም፡ ወልዳያ፡ ላታ፡ እታ፡ ደገጊት፡ ዎክ፡ ቃወሺ፡ ለማጽእወን። (9) ሐሊብ፡ ኢረኪብ፡ — እሊ፡ ሐሊብ፡ ሐጋይ፡ ቱ። (10) ሐሊብ፡ ሐራስ፡ እሲት፡ — እሊ፡ እግል፡ እሲት፡ ሐራስ፡ ሌጣ፡ ለቅጡም፡ ዎክ፡ አስክ፡ ዐርበዓ፡ ምዕል፡ ወዴ፡ እግል፡ ሐራስ፡ ለልትራማቅ፡ ሐሊብ፡ ቱ።(11) ሐሊብ፡ ስራይ፡ — ምን፡ ኢረኪብ፡ ለልትረከብ፡ ሐሊብ፡ ቱ።(12) ሐሊብ፡ ሻቢቅ፡ — ናይ፡ ወአት፡ ዎክ ፡ ጣሊት፡ ሐራስ፡ ቱ። ሐሊብ፡ ሻቢቅ፡ ዝበድ፡ መስል፡ ለቡ፡ ሕፉስ፡ ወሕብሩ፡ ቃይሕ፡ ቱ። እንዴ፡ አፍላሓካሁ ፡ እብ፡ እደካ፡ ጃርፍጦ፡(scooping by hand)ሕፉስ፡ ሰበት፡ ቱ። ወማራ፡ ጥዑም። ወክትር፡ ለጠዓሙ፡ ዬሀው፡ “እምካ፡ ምን፡ ቆጭባካ፡ ኢታሐድጎ” ወሐቆ፡ ክልኤ፡ ሳምን፡ ላቱ፡ ጽሩይ፡ ጸዐዳ፡ ሐሊብ፡ ለቃብል። ሐሊብ፡ ሻቢቅ፡ እግል፡ ክልኤ፡ ሳምን፡ ለገብእ፡ ለእጋል፡ ሌጣ፡ ጣብዮ። ወምኑ፡ ለተርፋ፡ እግል፡ ዕያል፡ ገብእ። (13) ሐሊብ፡ ቃዝር፡ ዎክ፡ ሐሊብ፡ ዓምር፡ — እሊ፡ ማ-ሻላህ፡ ወትባራካላህ፡ ረኪብ፡ ብዙሕ፡ ሐሊብ፡ ቱ። (having much milk) ምን፡ አሓ፡ ዎክ፡ ዐጣል፡ ወአባግዕ፡ ለልትሐለብ፡ ለፈሽሽ፡ ዎክ፡ ብዙሕ፡ ሐሊብ፡ ቱ።(ቀሬዋ፡ ሙሉእ፡ ምን፡ ሐሊብ)( a big vessel of milk)(14) ሐሊብ፡ ገዳን፡ — ዐምበር፡ ቱ። ወአት፥ ዎክ፡ ጣሊት፥ ዎክ፡ ብግዕት፥ እግል፡ ትንጻፍ፡ ክም፡ ኣንበተት፡ ለልትሓለብ፡ ሐወነታይ፡ ሐሊብ፡ ቱ። ወሐር፡ ደአሙ፡ ገብእ።(ይነጽፍ) (15) ሐሊብ፡ ቅራሕ፡ — ሰለስ፡ እደ፡ ማይ፡ ወክልኤ፡ እደ፡ ሐሊብ፡ ቱ። ጅላሕ፡ ቱ፡፡ እሊ፡ እግል፡ ከልብ፡ ቱ፡ ለልትሀየብ፡ ቅርሱ፥ ጻብሑ፥ ወድራሩ፡ ቱ። ወተለችማ፡ ክም፡ ሰፍረው፡ አደሓ፡ ሐሊብ፡ ቅራሕ፡(ብራሕ) ሰቱ። (16) ሐሊብ፡ ነባይል፡ — ሐሊብ፡ ነአት ፡ ቱ። (ጸባ ኣንስተይቲ ግመል)”አና፡ ክምቦብ፡ ሀለኮ፡ ክምቦብ፡ ረአሳ፡ እት፡ ከደን፡ ሐሊብ፡ ዐጣል፡ ኢሰተ፡ እምበል፡ ሐሊብ፡ ናባይል” ቤላ፡ ለሔልያይ። (17)ሐሊብ፡ ግርጃ— ወአት፡ እጋላ፡(ምራኻ) ክም፡ ትወላዳ፡ ሞታ፡ ምን ፡ገብእ፡ ዎክ፡ ማይት፡ ወልደት፡ ምን፡ ገብእ፡ እብ፡ ዐረም፡ ትትሐለብ፡፡ ሐሊባ፡ ኢትከልእ፡፡ ወላ፡ ወአት፡ ግርጃ፡ ትትበሀል።(cow that gives milk after her calf has been killed or been born dead ) (ብቋንቋ ትግርኛ ግርዲ ወይ ግርዳ ) ልቡላ።(18) ሐሊብ፡ ናጹፍ፡ — እሊ፡ አሓ፥ ዐጣል፥ አባግዕ፥ እግል፡ ልንጻፍ፡ ክም፡ አንባታ፡ ለልትረከብ፡ ሑድ፡ ወካሽፍ፡ ሀተምተም፡ ሐሊብ፡ ቱ።(19) ሐሊብ፡ ክእሉል፡ — እሊ፡ ምን፡ ገጽ፡ ፈጅር፡ ሑድ፡ ሐሊብ፡ ተሐለባ፡ ምን፡ ገብእ፡ እት፡ ዕጎት፡ ጻንሕ።(ጐይቢ > ብትግርኛ” ኣደይ እትብሎ ንጐይበይ፤ ኣቦይ ዚብሎ ንገዝመይ”) ከወክድ፡ ምሴ፡ ለልትሓለብ፡ ሑድ፡ ሐሊብ፡ ልትወሰክ፡ እቱ፡ ከእታ፡ ፋጅራ፡ ልትማሓጽ። (20) ሐሊብ፡ ምንሕት፡ — እሊ፡ ምንላ፡ አሓ፡ ዎክ፡ ዐጣል፡ ሐቴ፡ ወአት፡ ዎክ፡ ሐቴ፡ ጣሊት፡ እግል፡ ኦሮ፡ ነፈር፡ ትትማናሕ። ሐሊባ፡ እግል፡ ልስቴ። (ጸባኣ ንኽሰቲ ንሓደ ሰብ እትምደብ ላም ወይ ጤል) (21) ሐሊብ፡ ምሽራ፡ — እት፡ ጻርዕላ፡ ወአት፡ ለተሓድጎ፡ ሐሊብ፡ ቱ። (to leave some milk in the udder (when milking) እሊ፡ እግል፡ ጋሻይ፡ ዎክ፡ እግል፡ ራድኢት፡ ስራይ፡ ዎክ፡ ሕግዝት፡ እሲት፡ ሐራስ፡ ለልትዛሐር፡ (ዚብቀቕ ጸባ) ሐሊብ፡ እንዳይ፡ ገኣ፡ ኢተርፍ፡ እብል፡ አና።(22) ሐሊብ፡ እም፡ ሞልድ፡ —(milk for the midwife) እግል፡ ሐቴ፡ ዮም፡ ክም፡ ሐረሰት፡ ለልተሀዬብ፡ ሐሊብ፡ ቱ።(23) ሐሊብ፡ ትንቱን፡ —እሊ፡ እግል፡ ሕሙም፡ ለልትሀዬብ፡ ሐሊብ፡ ቱ። አስክ፡ ሐዬ።  (ፋረጎት፡ ገሌ፡ ገሌ፡ ቃላት፡ ትግሬ። ተብል። ትርጉም፡ ትግርኛ   > ቶፋ፡ (ማሕቄና)

ከሮት። ትርጉም፡ ትግርኛ፡ > ጓጉድ፥ኵሮ

ክዋና።  ትርጉም፡ ትግርኛ >ጊዳሮ። (fenced raised sleeping-of the    shepherds and the cows in the pen or shed)

ሐሊብ፡ ሻቢቅ።(biestings or colostrum) ትርጉም፡ ትግርኛ > ልግዐ። (ልግዔ)ይንበብ። እሊ፡ አና፡ ለእፋቅዶ፡ ሌጣ፡ ቱ። ከአርተዖት፥ ዎክ፡ አረሞት፥ ወሰኮት፥አንሸዖት፡ እግልዬ፡ ለጋንሕ፡ ኢኮን። ዝያዳ፡ ምንዬ፡ ወለዐል፡ ለተአምሮ፡ ወላ፡ ተአምራ፡ ሀለኩም፡ ወሀለክን። እላ፡ ኢእቤ፡(ንምዃኑ) ለተለች፡ ምን፡ ክዋና፡ ዲብላ፡ ቃወሺ፡ ወደገጊት፡ ክም፡ አቅበለው፡ ለከሌብ፡ ለእቱ፡ ልትመየው፡ ዐለው፡ ኢሓንፉሶ፡ (ኣየፍርስዎን) እታ፡ አካኑ፡ ሐዱጎ፡ ወ፡ “ሕሮ’ ልትበሀል።( ሕሮ፡ እግል፡ ሐር፡ ዎክ፡ ሐሪት፡ ወክድ፡ ለትትንፋዕ፡ እቡ፡ ሼይ፡ መስለኒ፡ ሀላ፡፡)እትላ፡ ማጽእ፡ ወክድ፡ አሐ፡ እት፡ ታዐይር፡ አንስ፡ ለወድያሁ፡ ዐዳት ፡ ወእትላ፡ ክምሰልሁ፡ ከሮት፥ ወተብል፡( ቶፋ እብ ትግርኛ) ከአፎ፡ ክም፡ ጻሬ፡ ወሐሊብ፡ ምን፡ ሐቴ፡ አካን፡ እት፡ ሐቴ፡ አካን፡ ከአፎ፡ ክም፡ ታባጽሖ፡ (how does the milk get transported from place to place) እቡ፡ እግል፡ እክተብቱ።

አስክ፡ እብ፡ ብዕድ፡ ክቱብ፡ ንትራከብ፡ ረቢ፡ ምን፡ ቃባ፡ ወዐጸባ፡ ልነጀና።

አሜን!!!