ሻካ፡ ዎ፡ መትሻካይ፡እት፡ምድር፡መንሳዕ by Dr. Yegin Habtes

ሻካ፡ ዎ፡ መትሻካይ፡እት፡ምድር፡መንሳዕ።

November 12, 2018

ቀደም፡ ቤት፡ ፍርድ፡ዎ፡ ቃራዉየት፡ማትፉጣሩ፡ሰብ፡ዓድና፡እት፡ዓዶም፡ዎ፡መስኮቦም፡ልዳነዉ፡ፊርዶ፡ዎ፡ልትፊረዶ፡ዓለዉ።አና፡እት፡ምድር፡መንሳዕ፡ቤት፡አብረሄ፡ሰበት፡ላዓቤኮ፡ኑኡሽ እት፡አና፡ምስል፡ማሳኒቼ፡እግል፡ንስማዕ፡ዎ፡እግል፡ንርኤ፡እት፡መሓበር፡ካምል፡ማሕበር፡ዓድ፡ዓይላይ፡ ዎ፡ዶል፡ዶል፡መሕበር፡ዓድ፡ገብረስ፡ዎደዓሮተት፡ዓድ፡ቡላ፡እንፈገር፡ዓልና፡ዎላ፡እቱ፡ላረኤክዎ፡እግል፡ሓኬ፡እልኩም ኣፍስሑ፡እልዬ።

ሰልፍ፡ኩሉ፡እግል፡ኢበሎ፡ላሓዜ፡መንሳዕ፡ቤት፡አብረሄ፡እት፡ሓምስ፡ቤት፡ክፍልት፡ታ።ዎ፡ህቶም፡

ዓድ፡ሓፈሮም፡

ዓድ፡ገብረስ፡

ዓድ፡ዓይላይ፡

ዓድ፡ቡላ፡

ቤት፡አባዛ፡ቶም።

ክል፡ፋራዕ፡ናይ፡ኖሱ፡ማርሓይ፡ቢዲቡ፡ዎ፡ህቱ፡ጭቃ፡ልትበሀል።ምን፡ለዓል፡እሎም፡ሓምስ፡ጭቃ፡ከንቴባይ፡ላልትበሀል፡አናስ፡ምን፡ፉራዕ ዓድ፡ሓፈሮም፡ዎ፡አብ፡ዘባና፡መንሳዕ፡ቤት፡አብረሄ፡ፈርድ፡ላዓላ፡ፍቱይ፡ዎ፡ክቡር፡ከንተባይ፡በኪት፡ወድ፡ከንተባይ፡ዕቅባምኬል፡ዓላ።

አዜ፡አዳም፡ወክድ፡ልትሻኬ፡ላሻክያይ፡ላገድየቱ፡ትክ፡አንዴ፡ቤላ፡እት፡ከንቴባይ፡አግል፡  ልንሳኣ፡ቃድር፡ደአም፡ክልኢቶም፡ምን፡ዎሮት፡ፋራዕ፡ምን፡ገቡእ፡ሰልፍ፡እት፡ጭቃሆም፡ፈግሮ፡ዎላዶል፡ላጋር፡እብ፡ዕረ፡ዎይ፡አብ፡ፍርድ፡ምን፡ኢልትክለስ፡አት፡ከንተባይ፡ሓልፍ።      ክምሰልሁማ፡ላካሳይ፡ወይ፡ላክሱስ፡እብ፡ፍርድ፡ላከንቴባይ፡ምን፡ኢልሳማማዕ፡ዲብ፡ቤት፡ፍርድ፡ከረን፡ሓልፍ።

አና፡ንኡሽ፡አት፡አና፡ጬቃቂት፡ላዓለው፡አሎም፡ቶም።

ስም፡ፋራዕ።                             ስም፡ጭቃ። 

ዓድ፡ሓፈሮም፡                     እድሪስ፡ወድ፡እሽሓቅ፡ወድ፡አብሳላብ።

ዓድ፡ገብረስ፡                       ዕጄል፡ወድ፡ አሌሚን።

ዓድ፡ዓይላይ፡                      ዳፍላ፡ወድ፡አስፋዳይ፡ዎ፡ሓቆሁ፡ወልዱ፡አስፋዳይ።

ዓድ፡ቡላ፡                         እያሱ፡ወድ፡ትራጅ፡ዎ፡ሓቆሁ፡ወልዱ፡አልመ ዶም።

ቤት፡አባዛ፡                        ጅምዕ ፡ወድ፡አብራሂም

ገድም፡እብ፡እሊ፡ዘበን፡እሊ፡ጬቃቂት፡እት፡ማናብሮም፡ግሱያም፡ሀለው፡ዎ፡ኢሀለው፡ኢአምር፡መንገስ፡ኤርትራ፡ላክንትብነት፡ዎ፡ጭቅነት፡እት፡ሰብአን፡እግል፡ልብሎሰን፡ቱ፡ልትበሀል፡ዓላ።ደአም፡ላጋር፡እት፡ሚ፡ክም፡ባጽሓ፡እምርዱይ፡ኢሀሌኮ፡፡

መሕበር፡ካምል፡ክል፡ዶል፡ዕሙር፡ናብራ፡፡አዳም፡ምን፡ክል፡ምድር፡መንሳዕ፡እግል፡ልሽኬ፡ዎ፡ልሻኬ፡ዎ፡ገሌሁ፡እግል፡ልርኤ፡ዎልትረኤ፡ማጽእ።ብዙሕ፡ዶል፡ላበዓል፡ቅራማት፡በሀለት፡ላካስስ፡እግላ፡እሙራም፡ዎ፡ህግያሆም፡ጣርቀት፡ለገብአት፡ዓበች፡መንሳዕ፡ዮም፡ምዕልዬታ፡መሕበር፡ፍገሮ፡አልዬ፡ልብሎም።ክምሰልሁማ፡ላኩሱስ፡እት፡ፈቴቹ፡ዎ፡መሳኒቱ፡አንዴ፡ጌሳ፡ፍላን፡ወድ፡ፍላን፡ሻኪዬ፡ሰበት፡ሀላ፡መሓበር፡ፍገሮ፡እልዬ፡ልብሎም።ካሰበት፡ እሊ፡አዳም፡ምን፡ክል፡እንክር፡ማጽእ፡ዎዕሙር፡መሕበር፡ልትአምበት።

ከንቴባይ፡እት፡ምግብ፡ልትገሰ።ዎ፡ድማኑ፡ዎ፡ድገለቡ፡ላልትገሰዉ፡ውላድ፡ዳኛ፡ልትበሄሎ።ብዙሕ፡ዶል፡ድማን፡ከንቴባይ፡በኪት፡ዎድገለቡ፡እርእዮም፡ላዓልኮ፡ካራ፡አብ ፡ዳሃባ፡ባሻይ፡ትማርያም፡ወድ፡ከንተባይ፡ተስፋምኬል፡አብ፡ካምል፡ዓውቴ፡ወድ፡ከንተባይ፡ዕቅባምኬል፡አብ፡ማመት፡አፍታይ፡ወድ፡ብእምነት፡ዎ፡አብ፡ስተል፡መሓመድ፡ኖር፡ወድ፡እዙዝ፡ ዎ፡አብ፡አምለሰት፡ዳንኤል፡ወድ፡ፍካክ፡ዎ፡አብ፡ናታባይ፡ንጉሴ፡ወድ፡ልጃም፡ዎ፡አብ፡ዳልካ፡ዕስማን፡ወድ፡ግብጣን፡እፋቅድ።

ክምሰልሁማ፡እት፡መሓበር፡ ካምል፡ክልዶል፡ክርንቶም፡ላትሳማዕ፡ካራ፡አብ፡ድካን፡ሰሌሙን፡ወድ፡ዳይር፡አብ፡ዮሴፍ፡ኤልያስ፡ወድ፡አልአዛር፡አብ፡ህያቡ፡ግብጣን፡ወድ፡የሐንስ፡ዎዶል፡ዶል፡አብ፡ጀዉዲ፡ህብቴስ፡ወድ፡ወርዕሶብ፡ዎ፡አብ፡ክላ፡በኪት፡ወድ፡መሓመድ፡አት፡በልሶ፡ልትሳሙዕ፡ነብረው።

ገድም፡መሕበር፡ክም፡ታአካባ፡ከንቴባይ፡እግል፡ክሱስ፡ዎ፡ካስስ፡እት፡ቃደሙ፡እግል፡ልብጣሮ፡ ዎካስስ ፡ጭብጡ፡እግል፡ለቅርብ፡ልስአሎ።ሰልፍ፡ኩሉ፡ደአም፡ምን፡ክልኢቶም፡ውሕሳ፡ነስእ።ሓቆ፡እላ፡ላሼኬ፡ላሀላ፡ክእና፡እትልብል፡ቃሉ፡ላቃርብ።መሕበር፡ኬር፡እሊ፡ንሱር፡ወድ፡ጃጃ፡እት፡ገርሀቼ፡እንዴ፡መጽኣ፡ቨዓግዬ፡እንዴ፡ካያዳ፡ገርሀቼ፡እግል፡ልሕረስ፡አብዕረቱ፡ጻምዳ።ላዶል፡አና፡ሽሕ፡እግል፡ንጉስ፡ዎምእት፡እግል፡በዓል፡ቃሚሽ፡ምን፡አሰርዬ፡ኢተርፍ፡እንደ፡እቤ፡ገዘዝኮሆ፡ዎ፡እላ፡ሕና፡ከንቴባይ፡ሓንቴካ፡ሀሌና። ላዶል፡ከንቴባይ፡እግል፡ላክሱስ ፡እንታ፡ሀዬ፡ሚ፡ትብል፡ልብሎ፣ህቱ፡ሀዬ፡ኬንቴባይ፡እላ፡ገርሀት፡ዮም፡ኢአምራ፡እሉ፡ወይ፡ፈጅር፡አና፡ሳላዲዬ፡ጫሕ፡እንደ፡አበልኮ፡ላዛበክዋ፡ገርሀቼ

ታ፡ልብል።ለዶል፡ካስስ፡ሰልፍ፡ግሩም፡ልትዓንዳቅ፡ዎሐር፡እላ፡ገርሀት፡ሰልፍ፡ናይ፡አብዕብዬ፡ዎሓር፡ናይ አቡዬ፡ዎአዜ፡ናዬ፡ክም፡ታ፡በቀል፡ሳጋር፡ትግባእ፡ልብሎ።አዜ፡እብ፡አማን፡እላ፡ገርሀት፡ዙቡያ፡ምን፡ገብአ፡እግብእ፡ልብሎ፡ደአም፡ነፍሱ፡ኢአምና፡ምን፡ገብእ፡ዬ፡ዬ፡ዬበቀል፡ብካ፡ምን፡ገብእ፡ጻዓና፡ልብሎ።፡ደአም፡ዶል፡ዶል፡እሎም፡ክልኦት፡አምበል፡ፋስሕ፡ከንቴባይ፡ህግያ፡ላባዙሕ፡ላዶል፡ከንቴባይ፡እግላ፡አምበል፡ፋስሕ፡ልትሀጌ፡ላሀላ፡እናስ፡እዘም፡ልብሎ፡ዎኢኣዝማ፡ምን፡ገብእ፡ዛናብ፡ዛናብ፡ዛናብ፡ልብሎ፡ላዶል፡ላእናስ፡አስክ፡ላፋስሕ፡እሉ፡እምምም፡እምምም፡እምምም፡ልብል፡ላዶል፡ከንቴባይ፡ልሰልሳላካ፡እብ፡ስርዓት፡ልብሎ፡ዎክልኢቶም፡ክም፡በርደዉ፡ዎ፡ማርሒት፡ከንቴባይ፡እግል፡ልስምዑ፡ክም፡አምበተው፡ገድም፡እብ፡እሊ፡ወክድ ሰብ፡ላማሓበር፡፡ክል፡ዎሮት፡ላታርኤቶ፡በልስ።ገሌሆም፡እግል፡ክሱስ፡ሰዱ፡ዎገለሆም፡እግል፡ካስስ።፡

እት፡እሊ፡ወክድ፡እሊ፡ሰኒ፡ህግያ፡ዎጣርቀት፡ምብላስ፡ላትሳምዕ እቱ፡እዋን፡ቱ። ክምሴሉሁማ፡እት፡እሊ፡ወክድ፡እሊ፡ስነት፡ሰብ፡ላበጽሐው፡መንደሊታት፡እንዴ፡ቃንጸው፡እግል፡ልብለሶ፡ዎመን፡ክምቶም፡እግል፡ልትአሞሮ፡ፈትኖ።አዜ፡ዎሮት፡ምኖም፡ግሩም፡ባልሳ፡ምን፡ገብእ፡ዎሮ፡ምን፡ላ፡ዓባዪ፡አበች፡እሊ፡መን፡ቱ፡ልብል፡ካ፡ ልሰአል።ላዶል፡ዎሮት፡ስምጡ፡ላሀላ፡ዬ፡እሊ፡ኢተአምሮ፣እሊ፡ፍላን፡ወድ፡ፍላን፡ቱ፡ልብሎ።ላዶል፡ላእናስ፡ዓቢ፡እብ፡ምብላስ፡ላ፡ማንዳላይ፡ብሱጥ፡ሰበት፡ላዓላ፡ሰኒ፡ትቤ፡ዎ፡ግሮም፡ባላስካ፡ዕምርካ፡ልጣወል፡ልብሎ።ደአም፡ላ፡ማንዳላይ፡ግሩም፡ኢበልሳ፡ምን፡ገብእ፡እሊ፡መን፡ቱ፡ልብል፡ካልሰአል።ላዶል፡ዎሮት፡ስምጡ፡ላሀላ፡ዬ፡እሊ፡ኢተአምሮ፣እሊ፡ፍላን፡ወድ፡ፍላን፡ቱ፡ልብሎ።ላዶል፡ላእናስ፡ዓቢ፡እብ፡ምብላስ፡ላ፡ማንዳላይ፡ብሱጥ፡ሰበት፡ላኢዓላ፡ሸሩ፡ዎ፡ከሉ፡ልክላአና፡ልብል።

ገድም፡ሓቆ፡ብዝሓም፡ዓበች፡ዎናኣይሽ፡ክም፡በልሰው፡ላዶል፡ከንቴባይ፡እግላ፡ልትዋረድ፡ላሀላ፡አሽህድ፡ልብሎ፡ዎህቱ፡ሰለስ፡ሻሁድ፡ሰሜ፡ዎአሎም፡ሰለስ፡ሻሁድ፡ምን፡ልሽህዶ፡እግሉ፡ላ ክሱስ ፡ዋጻዓ፡በሀለት፡ቱ።ዎእት፡ረአስ፡ላበቀል፡ላእላ፡ዋራዳ፡ብዕድ፡ላእሉ፡ፈርዶ፡ እቱ፡ከፍል።ደአም፡ላበቀል፡መን፡ክም፡ናሳኣ፡ምርዹይ፡እልዬ፡ኢሀላ።

እንዴ፡ ኢእትራሳዕ፡ሓቴ፡ጋሬት፡እግል፡አስእለኩም፡እፈቴ፡ዎህታ፡ጋሬት፡ሐበል፡ታ።፡ክሱስ፡ዎ፡ካስስ፡እብፍርድ፡ላከንቴባይ፡ምን፡ኢልሳማማዕ፡ዎ፡ጻወኒ፡ምን፡ልብል፡ሓበል፡ልብሎ፡፡እሊ፡ሚበሀለት፡ቱ፣ እሊ፡በሀለት፡ጰወከኒ፡እንዴ፡ቤላ፡እግል፡ከንቴባይ፡አት፡ቤት፡ፍርድ፡ከረን፡ሸክዮ።እሊ፡ደአም፡ብዙሕ፡ልሙድ፡ኢኮን።

እብ፡ሓጪሩ፡መንሳዕ፡ቤት፡አብረሄ፡ክእና፡እንዴ፡ወደዉ፡ቨኩ፡ዎልሻከው፡ዓለው።

የጊን፡ወድ፡ህብቴስ፡

እናስ፡መንሳዓይ።

 

Posted in Posts.

10 Comments

  1. ፍቱይ፡ያሲን፡ወድ፡አብራሂም፡ወድ፡መሓመድሳልሕ፡ወድ፡ግሬነት።
    እብላ፡ ክቱብካ፡ብዙሕ፡ፋርሕ፡አና፡ኬርካ፡ልብዛሕ፡ደአም፡ሓቴ፡ሰኣል፡ብዬ።እንታ፡መንደፍ፡አድግ፡ኢቃርብ፡ቤለው፡ዓድ፡ቴክሌስ፡ትቤ፡፡ ደአም፡አና፡ላሰምዓኮሃ፡አብዕብዬ፡ ወርዕሰብ፡ወድ፡ህብቴስ፡(ካልአይ)፡እግል፡ወለት፡ሕቱ፡እሊ፡ወልኪ፡መን፡ሰመክዮ፡ቤላ፡ዎህታ፡አድግ፡ትቤ፡ካበልሰት፡እቱ።ላዶል፡አብዕብዬ፡ወርዕሰብ፡ካ፡እግልሚ፡አድግ፡ሰመክዮ፡ቤላ።ዎህታ፡ኣመይት፡ሰበት፡ላዓልኮ፡እግል፡ልዕቤ፡እልዬ፡ እንዴ፡እቤ፡ቱ፡ትቤ፡ካበልሰት፡እቱ።ላዶል፡ህቱ፡”ወድ፡ህብቴስ፡መንደፍ፡አድግ፡ኢቃርብ”፡ቤላ፡ልትበሀል ።
    አዜ፡አብዕብዬ፡ ወርዕሰብ፡ወድ፡ህብቴስ፡እት፡1938፡ሞታ።ካሰበት፡እሊ፡ዐድ፡ ተክሌስ፡ ጋሻ፡እንዴ፡ገብአው፡ቃደም፡1938ዲብ፡ምድር ብሌን፡እንዴ መጽአው፡አድግ፡ውድ፡ፍዴል፡እንጎዳም፡ምን፡ገቡእ፤እላ፡መሰል፡ህቶም፡መሳላዋ፡ዎሓቆ፡1938፡ብህላማ፡ምንገቡእ፡ Copy Right፡ናይ፡ወርዕሰብ፡ወድ፡ህብቴስ(ካልአይ)፡ታ።

    ወርዕሰብ፡ወድ፡ህብቴስ(ካልአይ)፡ማትሃግያይ፡ዓላ፡ልቡሎ።ሓቴ፡ዶል፡ዎሮ፡መስኒሁ፡እት፡ሓጅ፡እት፡እንቱ፡ሞታ፡ክም፡ቤሎዎ፡”ዬ፡ረቢ፡እት፡ቤቱ፡እንዴ፡ማጽአካሁ፡ ኢኮን፡አት፡ቤትና፡ማ፡ሓድግና፡ኢሀላ፡ቤላ ልትበሀል።

  2. ዉላድ፡አብ፡ክላ፡በኪት፡ ሙሳ፡ዎ፡ገረዝገሄር፡ላክተብኩሞ፡አምሄረኒ፡ዋላ፡ዘይድ፡ላሐልፊው፡ሓውና፡አትፋቀዴኒ።
    ፩፡ሙሳ፡መንደር፡ወድ፡አፍታይ፡ወድ፡ብእምነት፡አፍቃድከኒ።ዓቤ፡መንደር፡አት፡በላዛ፡አምሀርኩዎ፡፡ሓር፡ዓዱ፡አግል፡ላሓርር፡እት፡ልብል፡አሽሀዳ።እት፡ላማጽእ፡ዶል፡ሓዲስ፡ድግም፡መንሳዕ፡ክም፡ካታባ፡ሓቴ፡ምዕራፍ፡ድግም፡ፋርስ፡መንደር፡ወድ፡አፍታይ፡ላተስእል፡እግል፡ትግባእ፡ቱ፡ዎካትባታ፡የምክን፡ተስፉጮን፡ወድ፡ህብቴስ፡ዎሙሳ፡ወድ፡በኪት፡እንዴኢገአዉ፡ኢተርፎ፡እብል።
    ፪፡ታምሀራይ፡ምን፡መምህሩ፡ኢላሓይስ፡ልብሎ፡እትመስሎ።ዮምዲ፡ገረዝገሄር፡ወድ፡በኪት፡ምን፡መምህሩ፡የጊን፡ሔሳ።አና፡”correction” እግል፡ኢበል፡መአርራምታ፡አቤ፡ደአም፡ላርትዕት፡ቃል፡ክምላ፡ገረዝገሄር፡ ላካትባያ፡ኣርተዖት፡ጽሬት፡ህግያ፡ትግሬ፡ታ።ከተልኬርካ፡ግራሻ፡ቤላ፡መርሑም፡ዳፍላ፡ወድ፡ሆሳባይ፡ኣናማ፡ከተርኬርካ፡ገረዝገሄር፡እብል።
    ዎደሓንኩም፡
    የጊን፡፡

  3. ሓይስ ደክቶር የጊን ረቢኒ ( መምህርዬ) ” ሻካ ዎ :መሻከየት ” እብላ :ልብል :ረአስ :ኮር :ለከተብክሁ :ሓጪር : ዎ ገሮብ :ላሳራብብ :ክቱብካ :ላሓምጭ ዕንታቸ :ማጭ :እንደ :ኣበልኮ ዎካናፍርየ :ክም :ግሉል :እንደ :ከሰትኮ :ቃርኣክዎ::ዎክምላ :ፕሮፈሰር ገርዝግሄር :በላያ :ኣናማ :እብ :ዕን ሕልና :ዎ :ሃለት :እንደ :ጻብጣተኒ ገለብ :ጊስኮ :: ዕንታት :መልኣ :ዎሻርባ :: ኣባችና :እማትና : ዎመስኒዬ: እት መሐበር :ካምል :ምስል :እንገይስ: ላዓልና መንደር ወድ ኣፍታይ ፋቃድኮ: 😭:: እሊታት :መስል: ዎእክሉ :እግል ንትመሃር :ሃላ :እልና :: ከምስል :ሪም ኣርድ :ወክድ :እንደ :ናስኣካ :እሊ ታሪካይ :ላጋኣ :ክቱብ :ሰበት :ኣፍጋርካ እልና :ምን :ልብየ :ሓምድ:: እላ :ኢእበ ለወድ :ሻኒኖ :ማጻያታ :ሰነት :ሰኒ እፋቅዳ :: እታ ቤት :ምህሮና :ኣቲ :ዓላ :ካኦሮ :እናስ :ምስል 3 ነፈሩ ” ሕና :ኣብረሄ :ቃይሕ :ሕና” ክም :በሎ ” ዬእ : ካኣብረሄ :ጻሊም :ሃዬ : እታያ : ሃላ” እት :ልብል :ባልሳ :እቱ :: ዑስማን :ሻኒኖ : መፈትሽ :ናይ :ከረን :ዓላ ::ዎሓር :አመት :ወለት :ዓመቸ :ዳሃባ :ሃዲ :ዓላ :ሕሻካ:: ዎ ፋቁዳ :ምን:ገብእ :ሕለት ፋግረት እሉ :ዓለት ” ዑስማን :ሻኒኖ : እክል :መካዚኖ”
    ብዙሕ :ላላካብራካ :ሑካ ዎታምሃራይካ :ሙሳ::

  4. ኣርተዖት
    ዶክቶር፥ ኣናማ ላመሰልካ “ምን ቅሩብ ላወድቃ ምን ጻልዓት ዳሓና” ላተልካሃ እንደይ ትበርድ እግል እትናፋዕ እባ ኣፍስሕ እግልዬ። ክምላ ለእሉ ተኣምር ክላ መንሳዕ ሓው ታ እግልሚ ኣብዕቦም ዎሮ ቱ። እሊ ልግባእ ደኢኮን እትላ ቀዳም ረኣዬ መሓሪ ዎሮ ምና 4 ውላድ ቡላ ቱ ብህል ዓልኮ ከእግል ኣርታዓ ሓዘኮ።
    ፍትሕ መሓሪ ክም ቀዋቀልና፣ እታ ኣልዋሓት (Table) ውሉድ ዋልዴ ወኣፍርዕት መንሳዕ፡ ለዋይ እሎም 4 ዋልዳ ልብል፥ (1) ሓሸላ (2) ግዕዳድ (3) መሓሪ (4) ኣቢብ። ወሓር ግዕዳድ ሰብሓለብ ዋልዳ ወሰብሓለብ ተስፋልዑል ወተስፋልዑል ቡላ ዋልዳ። ወሓር እት ረኣሱ እሊ ሓብረ እሊ ሀይብ፥ “ መሓሪ ወኣቢብ ለሓርያም ውላድ ለዋይ ተርፎም ሓዳ። ውላድ መሓሪ ምስል ዐድ ቡላ ተዐለበው ወውላድ ኣቢብ ምስል ዐድ ገብሬስ ተዐለበው” ልብል። ወሓር ገድም ክምሰላ እምበሎ ቤት መሓሪ ክም ብዝሓት ምን ዐድ ቡላ ትፈንተት ወጭቃሃ ወደት።
    ላገኣት ትግባእ እሊ መስል ህጅክ ሰኒ ቱ። ላክቱብካ ኣትሓሶሰና፣ እግልሚ ኣክትበት እግል ንቀዋቅል ቃስበና። እብ እንሻላ እብ ርሒቡ እታ መጽእ መትዓጋልና ንትሃገቡ።

  5. መአርራምታ፧
    ቃላት፡ሓምደዬ፡እት፡እከትብ፡እም፡ዮርዳኖስ፡ዓዚዛ፡ዓውቴ፡ላከትበቶ፡ርኢሁ፡ሰበት፡ኢዓልኮ፡ሰኒ፡ትበይ፡ዕምርኪ፡ልጣወል፡እግል፡ኢባላ፡እፈቴ።
    ካልአይት፡እግል፡ኢባላ፡ላሐዜ፡ዓድ፡አዳ፡አንቃላ፡ቤት፡አበዛ፡ቶም፡ እንዴ፡ከተብኮ፡ያዕ፡ ዓድ፡ አዳ፡ምን፡ፋራዕ፡ዓድ፡ገብሬስ፡ቶም።ካሰበት፡እሊ፡ምን፡ቅሩብ፡ዋድቃ፡ምን፡ጻልዓት፡ዳሓና፡ክምላ፡ልትበሀል፡አጊድ፡በጊድ፡ጌጋዬ፡እግል፡አርም፡እፈቴ፡ዎደሓንኩም።

  6. ሰልፍ፡ኩሉ፡እግል፡ፍቲት፡ርስታ፡ዘርእማርያም፡ዎፍቱይ፡ገረዝገሄር፡በኪት፡ “ሻካ፡ ዎ፡ መትሻካይ፡እት፡ምድር፡መንሳዕ”። እዋንኩም፡እንዴ፡ነስአኩም፡ሰበት፡ላቃርኣኩማ፡እብ፡ሙሉእ፡ልብዬ፡ሓምደኩም፡፡ፈክኩም፡እት፡ኣፋርሻቅ፡ፈደዎ።
    ገረዝገሄር፡ክምላ፡እሉ፡ትቤ፡ዓድ፡መሓሪ፡ምን፡ዓድ ቡላ፡ክም፡ፈንተው፡ዎ፡ምዶል፡ክም፡ፈንተው፡አክል፡አድሕድ፡ፍርግት፡እልዬ፡ኢዓለት፡አዜ፡ጉሩም ፡አብራሃካሃ፡እልና፡ከተርኬርካ፡፡ዎምን፡ድላ፡ዎሓር፡መንሳዕ፡ቤት፡አብረሄ፡እት፡፮፡ፋራዕ፡ትትከፈል፡እንዴ፡እምቤ፡ነምህር፡ዎንትመሀር።
    ደአም፡ሓቴ፡ላእፋቅዳ፡ጋር፡ሀሌት፡፡ወድ፡ሻኒኖ፡ላልትበል፡እናስ፡ዲኦ፡(Divisional Officer)ናይ፡አውርጃ፡ሰንሒት፡ዓላ፡፡ሓቴ፡ሰነት፡ገለብ፡ማጽኣ፡ዎሸዓብ፡ኩሉ፡መሓበር፡ካምል፡ፋግራ፡ወእቱ፡ሙሉእ፡ምዕል፡ጥርዓን፡ሸዓብ፡ሳምዕ፡ዎዓላ፡፡ዓድ፡ኣዳ፡ላልትበሀሎ፡አንቃላ፡ቤት፡አባዛ፡እት፡ወድ፡ሻኒኖ፡እንዴ፡ቃርበው፡ሕና፡ ዓድ፡ኣዳ፡ ዕልብና፡ ኣዜ ባዝሓ ዎበይና ኣንዶ ትፈንተና፡ ጭቃና ፡እግል፡ ኒደ ፡ኣፍስሕ፡እልና፡ቤሎዎ፡ዎህቱ፡እግልሚ፡እግል፡ትትፈንተው፡ታሓዙ፡ሀሌኩም፡በሎም፡ዎህቶም፡ሀዬ፡ናጻ፡እግል፡ንግእ፡ቤለው፡ዎላዶል፡ወድ፡ሻኒኖ፡በዲር፡አግብር፡ዓልኩም፧እት፡ልብል፡ባልሳ፡እቶም።
    እላ፡ወክድ፡እላ፡ጭቅነቶም፡ኢሀበዮም፡፡ዎሓቆ፡እላ፡ጭቅነቶም፡ህዩባም፡ምን፡ገቡእ፡ግራዬ፡ ላጋብኣ፡ጋር፡ቱ።

  7. ዳክቶር የጊን ህብተስ,
    እሊ ዓቢ ምህሮ ዎ ኩሱሰን እግላ ናአይሽ መንደሊታትና እሊ ብዙሕ ዎላ እብ ዓውል ላኢሊትዘበን መክሰብ ዎክብት ቱ ። ካ ብዙሕ ነሐምድ ።
    ብዙሕ ጽሩይ ዎ እት ዒና እግል መባልስ ትግረ ። እት ልግዕዝ ገበይ ላበደት ምኑ እናስ እታ ራትዓት ገበዩ እግል ላቅብል, እት እሰአል እግላ ራትዓት ገበይ እግል ላሐብረኒ ሐዘ ሃለኮ እንደ በላ ክም ሰአላ: ገበይ አምር ዎበዲር ላካይዳ ትሰኣል ምና ላልብል በሊስ ተሃዬበዪ ልትበሃል ። ከላ ቃዳም ፍትሕ ዎ ዓዳት ዓድና ክእና ምንላ ላሐድረዎ ዎላዎዓው እ’ቱ እት ልዳገም፡ ዲብ ዎትሰመዖ ዲብ ሀለካ እብ አማን እግል ትቅረዖ ዎ ትትመሃሮ ብዙሕ ላውቀት ላሐድር ዲብካ በሃለት ቱ። “ዝወዓለ ይንገር”። እታ ናይ ሻካ ፡ዎ መትሻካይ፡ እት ፡ምድር፡ መንሳዕ። ክምሰላ ዳክቶር የጊን►ላ (እናስ፡ መንሳዓይ) ላበለዩ እብ ሐበል: “ክሱስ፡ዎ፡ካስስ፡እብፍርድ፡ላከንቴባይ፡ምን፡ኢልሳማማዕ/ኢለዓግቦ፡ዎ፡ጻወኒ፡ምን፡ልብል፡ሓበል፡ልብሎ፡፡እሊ፡ሚበሀለት፡ቱ፣እሊ፡በሀለት፡ጰወከኒ፡እንዴ፡ቤላ፡እግል፡ከንቴባይ፡አት፡ቤት፡ፍርድ፡ከረን፡ሸክዮ።እሊ፡ደአም፡ብዙሕ፡ልሙድ፡ኢኮን።”
    እብ አማን እሊ ይግባይ ብህለት 90/100% ብዙሕ፡ ልሙድ፡ ይዓላኒ: ሰበቡ ሃዬ ላፍርድ እግላ ክሱስ፡ ዎ፡ ካስስ፡ እግል ኪልቶም ላላትዓግብ ዓላ። እሊ ሚ በሃለት ቱ እግል ሽብሕ ዎ እግል ስማዕ እዘን እንደይ ገብእ እትላ ፍትሕ ጋዛ ዎ ቅረዲት ሰበት ኢዓላቱ :: እንደ ወሰኮ እግል ኢበሎ ላሓዘ እብ ፍትሕ ናይ ዓድና እት ላ ወክድ ለሃይ ክእና ለመስል መንበር ፍትሕ እብ ዓለዮ ቱ ዓድና እብ መናበረት ፍትሑ ከኣፎ ቅዱም ክም ዓላ ለርኤና ዎ ለምህረና። እብ እሊ መትቀዳም እሊ ሃየ እት ክታቦም እት ዛንታ ኤርትራ እት ራብዓይ ሕታም (ገጽ 37)- እትላ ከትበዎ አቡና ፊተ. ሚካኤል ሐሳማ ራካ ክእና ኩቱብ ሀላ: “ቀዳሞት መንሳዕ ካበዞ’ም ሎሚ ዘለዉ ዝሰልጠኑ ነበሩ። ቅድሚ ዓስተው ሽዱሽተ ወሎዶታት ዝነበረ ኣብ መንሳዕ፡ መሐሪ 83 ክፍልታትን 535 ዓንቅጻትን ዝሐዘ ሕጊ ሐገገ፡ ‘ፍትሕ መሐሪ’፡ ኢሉ ኸኣ ሰየሞ። እዚ ዓርባዕተ ሚእቲ ዓመት ዝኼውን ዕድመ ዘለዎ 24 ሕግን ስርዓትን’ዚ ካብ ኹሉ ሕግታት ኤርትራ ዝገደመን ዝሰፍሐን ምኻኑ ይግመት። ስለ’ዚ መንሳዕ ‘ውድ ደብተር ኢሊከትር ይብሉ (ሕጊ ዘለዎ ህዝቢ ኣይክተርን’ዩ ይብሉ”)። እሊ ህግያ አማን ክም ቱ ክልና ላሓው ፍትሕ መሐሪ እት በትና ጻብጣም ለሃለና ድግም ዎአፍተሓት ዕብዕቦታትና እብ ዝያዳ ዲቡ እግል ንቅረኦ እንቀድር በሃለት ቱ። ክምሰለሁ ሃዬ ድግምና ዎ አፍተሐትና ኣክል አዪ ሳብት ዎ ቅዱም ክምሰል ቱ ምና ላእብ ብዙሕ ዓጀብ ላትከተባ ዎ እግል ብዝሐም እግል ምህሮ እንደ ትበሃላ ዲብ መርበብ ወብሳይት (ኩውሀኖአ) (KWHNA) ኩሩይ ላሃላ አምሀሮት ፍትሕ ዓድና እብ ሑና ዎ ሐልና ገረዝገሄር በኪት ላትከተባ ምህሮ እግል ትቅርዑ እትዓልጠጠኩም። “Ftih Mehari’s laws, just like any other Eritrean traditional laws, were handed down verbally from generation to generation until Carl G.Roden, a Swedish missionary, compiled them in Tigre in a book format which was published in 1913. The book was translated into Italian; widely circulated in Europe and became sociologists’ sensation. Incidentally, I have made an observation that Ftih Mehari’s articles have some striking similarities with some Western or American laws. So, the question is who copied whom? According to several indicators described below, there is compelling evidence that Westerners have copied our forefathers’ ingenuity in formulating portions of their modern laws”. I couldn’t agree more. Time is the essence. Let us read more and learn more.

  8. ክቡር ዶር የጊን፡ እብ ሰልፍ ኩሉ ብዙሕ ሓምዳካ እብ ሰበትላ ክቱብካ። እብ መንፈስ ዲብ ሓራትና በላስካና። እግላ ዓባይና ናይ በዲር ጋራት ኣትፋቃድካና ዎእግላ ናኣይሽና ሀየ ሓዲስ ምህሮ ቱ። ደኣም ሐቴ ቤት ትራሳዕካ ምና ክቱብካ ዎህታ ቤት ዓድ መሓሪ ታ። ጭቃሃ ኣቡዬ ህብተስ ወድ ዳይር ዓላ፣ ዎ ኣቡየ፡ ዋልዳዬ በኪት ወድ መሓመድ ጻብጣይ ደፍተር/ሰክረታሪ ዓላ። ዓድ መሓሪ ሰልፍ ምስል ዓድ ቡላ ልትዓለቦ ዓለው ዎሓር ላታ ዕልቦም ክም ባዝሓ እግል ዓድ ቡላ “ሕና ዕልብና ኣዜ ባዝሓ ዎበይና ኣንዶ ትፈንተና ጭቃና እግል ኒደ ኣፍሱሕ እግልና” በሎዎም ዎዓድ ቡላ ኣፍሰሓው እሎም ዎእብሊ ሰበብ እሊ ክም ሓዳስ ቤት ተዓለበው። መሓሪ ዎሮ ምንላ ኣርባዕ ውላድ ቡላ ቱ። እሊ ሓቅ እሊ ገድም ሓቅ ደሞክራሲ ቱ። ዎዋዓላ ናዮም ብዙሕ ዶል እት ቃፈት ዎሓት-ሓተ ዶል እት ቃንሻሉቅ ዎበልታ ወድዎ ዓለው። እት ዶል ጣርቅ ላታ ዓድ ቡላ ዎዓድ መሓሪ ሓው ሰበት ቶም ምስል ጣርቆ ዏዓድሕድ ዓውኖ።

    ምን ገረዝግሄር በኪት

  9. Thank you Yegin for educating us about the Mensa Justice system. Very intriguing article. I will never cease to be amazed about the Mensa society. I like the Tigre script, I enjoyed reading it.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *